راه‌اندازی نخستین صندوق پروژه انرژی‌های تجدیدپذیر توسط گروه مالی فارابی
نشست خبری معرفی نخستین صندوق پروژه انرژی‌های تجدیدپذیر کشور، دوشنبه ۱۹ خرداد ماه جاری با حضور جمعی از مدیران بازار سرمایه، فعالان حوزه انرژی‌های پاک و اصحاب رسانه در سالن همایش شرکت بورس تهران برگزار شد. «صندوق پروژه راهبرد انرژی فردا» نخستین صندوق پروژه تعریف‌شده در حوزه نیروگاه‌های خورشیدی به‌حساب می‌آید که مجوز موافقت اصولی آن توسط سازمان بورس و اوراق بهادار صادر شده است.
گروه مالی فارابی؛ پیشگام در تامین مالی انرژی‌های نو در ایران
در ابتدای نشست، رحمان بابازاده رئیس هیئت‌مدیره و موسس گروه مالی فارابی عنوان کرد: گروه مالی فارابی از ابتدای فعالیت خود در بازار سرمایه همواره به دنبال این بوده که با ارائه محصولاتی کاربردی، گرهی از مشکلات کشور بگشاید. در همین راستا طی دو سال گذشته با توجه به مشکلات ناترازی انرژی، برای اولین بار در کشور گروه مالی فارابی اقدام به راه‌اندازی دو صندوق متفاوت در حوزه انرژی کرده است.
صندوق سینرژی به‌عنوان اولین صندوق انرژی کشور در حوزه نفت، گاز، میعانات گازی و در کل حوزه انرژی فعالیت می‌کند و حال صندوق پروژه راهبرد انرژی فردا، قرار است در حوزه تولید برق پاک آغاز به کار کند. هدف این صندوق راه‌اندازی سه نیروگاه خورشیدی در استان سیستان و بلوچستان است. همان‌طور که می‌دانید این استان یکی از مناطق محروم کشور است که امید می‌رود با راه‌اندازی این سه نیروگاه، اقدام هرچند کوچکی برای بهبود زندگی در این استان برداشته شود.
گام مهم فارابی و بورس تهران در توسعه مالی پروژه‌های سبز
در ادامه این نشست محمود گودرزی، مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران با قدردانی از گروه مالی فارابی برای ایده راه‌اندازی اولین صندوق پروژه کشور در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر عنوان کرد: رسالت اصلی بازار سرمایه تامین مالی برای پروژه و طرح‌های مختلف اقتصادی است.
وی افزود: بورس تهران از سال‌های گذشته پیشگام در راه‌اندازی صندوق‌های پروژه بوده، ولی تاکنون صندوق با این ویژگی که در حوزه انرژی‌های پاک فعالیت کند، وجود نداشته است. این مقام مسئول در بورس تهران ابراز امیدواری کرد با توجه به اینکه انرژی‌های تجدیدپذیر همواره بازدهی مناسب و جذابی برای سرمایه‌گذاران دارد، صندوق پروژه راهبرد انرژی فارابی نیز با حمایت بورس تهران یکی از صندوق‌های پروژه موفق بازار شود.
در ادامه گودرزی با اشاره به ماده ۱۶ قانون جهش تولید دانش‌بنیان توضیح داد: طبق این قانون کلیه صنایع با مصرف برق سالانه بیش از یک مگاوات موظف‌اند درصدی از برق مصرفی خود (از یک درصد در سال اول تا ۵ درصد در سال پنجم) را از منابع تجدیدپذیر تأمین کنند. در صورت عدم تحقق این الزام، وزارت نیرو معادل همان میزان مصرف شده این صنایع را با تعرفه برق تجدیدپذیر محاسبه و در صورت‌حساب برق صنایع اعمال می‌کند. منابع حاصل از این جریمه به‌طور هدفمند صرف توسعه انرژی‌های پاک و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، استارت‌آپ‌ها و زیرساخت‌های مرتبط با فناوری‌های تجدیدپذیر خواهد شد.
با توجه به راه‌اندازی این صندوق و تمرکز آن بر تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، ضروری است سازوکاری طراحی شود که سرمایه‌گذاری بنگاه‌های اقتصادی در این صندوق، به‌منزله احداث نیروگاه و ایفای تعهدات آن‌ها در چارچوب قانون جهش تولید دانش‌بنیان تلقی شود؛ به‌ویژه برای آن دسته از بنگاه‌هایی که فاقد تخصص یا زیرساخت لازم برای احداث مستقیم نیروگاه هستند.
زنگ خطر کمبود برق؛ نیاز فوری به سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک
داود مددی، رئیس هیئت مدیره انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر، با اشاره به بحران کمبود برق در کشور، بر ضرورت ایجاد صندوق‌های پروژه انرژی‌های پاک تأکید کرد. وی افزود: سال گذشته کشور با کسری ۱۷۵۰۰ مگاواتی مواجه بود که برای جبران آن باید ۲۵۰۰۰ مگاوات برق تولید شود. به گفته مددی در سال جاری نیز کسری ۳۰ هزار مگاواتی در کشور پیش‌بینی می‌شود.
به گفته رئیس هیئت مدیره انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر، عمده برق کشور از نیروگاه‌های حرارتی تأمین می‌شود که ۸۵ درصد آن‌ها از گاز تغذیه کرده و ۳۱ درصد گاز کشور را مصرف می‌کنند؛ بنابراین توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر امری حیاتی است. برآوردها نشان می‌دهد، تا سال ۱۴۲۲ نیاز برق کشور به ۱۲۰ هزار مگاوات می‌رسد که باید ۸۰ هزار مگاوات آن از منابع تجدیدپذیر تأمین شود.
مددی همچنین به تحول مهمی در بازار برق اشاره کرد: از سال ۱۴۰۲ با راه‌اندازی تابلو برق سبز در بورس انرژی، برق تولیدی به‌صورت رقابتی عرضه می‌شود که این امر هم ریسک نکول دولت را برای تولیدکنندگان حذف کرده و هم پایداری برق را برای مصرف‌کنندگان تضمین می‌کند. قیمت برق در این بازار در سال گذشته حدود ۶.۵ سنت و در سال جاری حدود ۷ سنت بوده است.
اولین قدم برای عبور از بحران سرمایه‌گذاری خورشیدی
در ادامه این مراسم نیز امیر دودابی‌نژاد، معاون برنامه‌ریزی و نوآوری سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا)، با تأکید بر اینکه مهم‌ترین گلوگاه و مانع توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در کشور، مسئله تامین مالی آن‌هاست، اظهار کرد: «تاکنون از ظرفیت‌های بازار سرمایه در زمینه تامین مالی نیروگاه‌های خورشیدی بهره‌برداری نشده بود، اما با راه‌اندازی صندوق پروژه «راهبرد انرژی فردا» این مانع نیز به‌زودی برطرف خواهد شد. امیدواریم در ادامه، شاهد رشد قابل‌توجه سرمایه‌گذاری در این حوزه باشیم.»
گزارش جامع فارابی از ساختار مالی نخستین صندوق پروژه انرژی پاک
احمد خلج مدیر تأمین مالی شرکت سبدگردان فارابی، گزارشی جامع از ابعاد مالی و اجرایی پروژه ارائه کرد. وی با اشاره به وضعیت ناترازی برق در کشور توضیح داد:
«براساس داده‌های ارائه‌شده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس، در پایان برنامه ششم توسعه (سال ۱۴۰۲)، ظرفیت تولید برق کشور سالانه تنها ۱/۷ درصد رشد داشته، در حالی‌‌که رشد تقاضا برای برق در همین بازه زمانی به ۵.۸ درصد رسیده است. این اختلاف قابل‌توجه بین عرضه و تقاضا، زمینه‌ساز ناترازی در بخش انرژی کشور شده است. به‌طوری‌که در تابستان ۱۴۰۳، اوج تقاضای برق کشور به حدود ۸۰ هزار مگاوات رسید، در حالی که ظرفیت عملی تولید برق تنها بین ۵۸ تا ۶۱ هزار مگاوات برآورد شده و این امر منجر به ناترازی ۱۸ تا ۲۰ هزار مگاواتی در شبکه برق کشور شده است.»
در سال‌های اخیر، با توجه به پیشرفت‌های فنی، صرفه اقتصادی تولید برق از انرژی خورشیدی به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. بر همین اساس، طرح ساخت سه نیروگاه خورشیدی ۲۰ مگاواتی در شمال استان سیستان و بلوچستان (در مناطق گوهرکوه، خاش و میرجاوه) با ظرفیت کل ۶۰ مگاوات در دستور کار قرار گرفته است. هدف این طرح، کاهش ناترازی برق، بهبود زیرساخت‌های کشور و ایجاد فرصت سرمایه‌گذاری با بازدهی مناسب برای سرمایه‌گذاران است.
وی با اشاره به اینکه مجری این طرح مجموعه راهبرد آریا است بیان کرد: این مجموعه با حضور فعال و موفق در حوزه طراحی، تامین و اجرای نیروگاه‌های خورشیدی، گازی و سایر سامانه‌های تولید انرژی، توانسته سابقه‌ای ارزشمند در اجرای پروژه‌های نیروگاهی به ثبت برساند. این مجموعه با تکیه بر تیم‌های متخصص، دانش فنی به‌روز و تجربه‌های میدانی گسترده، به یکی از مجموعه‌های توانمند و قابل اعتماد کشور در اجرای طرح‌های انرژی بدل شده است. از جمله پروژه‌های اخیر این مجموعه می‌توان به نیروگاه خورشیدی نور، نیروگاه خورشیدی سما و نیروگاه خورشیدی گراغه اشاره کرد. در ادامه خلج به تشریح هر یک از نیروگاه‌های در دست احداث این صندوق پروژه پرداخت.
سه نیروگاه خورشیدی گوهرکوه، میرجاوه و خاش هرکدام با ظرفیت ۲۰ مگاوات در نزدیکی پست‌های انتقال نیروی سراسری واقع شده‌اند و به‌دلیل حذف نیاز به احداث پست مستقل، از صرفه اقتصادی قابل‌توجهی برخوردارند. هر پروژه در زمینی ۳۰ هکتاری با اجاره ۲۰ ساله از منابع طبیعی احداث می‌شود و مجموعاً سالانه حدود ۱۲۴ میلیون کیلووات‌ساعت برق تولید می‌کنند. فروش برق این نیروگاه‌ها از طریق قرارداد با ساتبا و تابلو برق سبز بورس انرژی انجام خواهد شد.
در رابطه با برنامه زمان‌بندی این پروژه‌ها بیان شده که نیروگاه گوهرکوه از لحاظ عملیاتی جلوتر از دو نیروگاه دیگر است و برآورد می‌شود در دی یا بهمن امسال برق تولیدی آن وارد مدار شود؛ اما شروع به کار دو نیروگاه دیگر بعد از پذیره‌نویسی صندوق پروژه آغاز می‌شود و طبق برآورد پیش‌بینی می‌شود برق تولیدی این دو نیروگاه نیز در بهار سال ۱۴۰۵ وارد مدار شود.
سرمایه و پیش‌بینی بازدهی صندوق پروژه فارابی
مدیر تامین مالی شرکت سبدگردان فارابی با بیان اینکه سرمایه ثابت مورد نیاز این طرح حدود ۱۸ هزار میلیارد ریال برآورد می‌شود، پیش‌بینی کرد دوره بازگشت سرمایه در این پروژه کمتر از ۳ سال باشد که عملا توجیه اقتصادی قابل توجهی دارد.
در ادامه وی سه سناریو را برای بررسی صرفه اقتصادی این نیروگاه‌ها را توضیح داد:
در سناریوی محتمل، نرخ فروش برق برای نیروگاه گوهرکوه ۶/۹ سنت در شش سال اول و ۶/۱ سنت در سال‌های بعد و برای نیروگاه‌های میرجاوه و خاش ۶/۱ سنت در نظر گرفته شده که با نرخ بازده داخلی ۵۴/۱ درصد و دوره بازگشت سرمایه ۲/۸۵ سال، پروژه را اقتصادی و جذاب نشان می‌دهد. در حالت خوش‌بینانه، افزایش نرخ فروش برق باعث رشد بازدهی به ۵۹/۲ درصد و کاهش دوره بازگشت به ۲/۵۶ سال می‌شود. در سناریوی بدبینانه نیز با فرض کاهش نرخ‌ها به ۵ سنت، بازدهی به ۴۹/۸ درصد می‌رسد و دوره بازگشت به ۳/۱۲ سال افزایش می‌یابد، اما پروژه همچنان سودآور باقی می‌ماند.
در رابطه با منابع و مصارف نیز بیان شد که پس از اخذ مجوزهای لازم، این صندوق فعالیت خود را با سرمایه یک هزار میلیارد تومانی آغاز می‌کند که ۳۰۰ میلیارد تومان آن توسط موسسین و ۷۰۰ میلیارد تومان آن نیز از طریق پذیره‌نویسی تامین می‌شود.
همچنین طبق برنامه‌ریزی انجام شده قرار است ۸۷۰ میلیارد تومان دیگر نیز در نیمه دوم سال جاری از طریق افزایش سرمایه تامین شود. خلج با بیان اینکه تامین مالی این پروژه از محل مشارکت است، اشاره کرد: افرادی که واحدهای این صندوق پروژه را خریداری می‌کنند، به نوعی شریک محسوب می‌شوند. زمانی که پروژه تکمیل شود، صندوق اعلام انحلال می‌کند و دارایی و تعهدات آن به شرکت منتقل می‌شود. در این مرحله دارندگان واحدهای این صندوق به‌عنوان سهامدار شرکت پروژه ذیل صندوق در نظر گرفته می‌شوند و در نهایت این شرکت در قالب عرضه اولیه وارد بورس می‌شود و سهام آن مانند سایر شرکت‌های بورسی مورد معامله قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه این صندوق و ابزارهای مشابه آن در واقع رسالت اصلی بازار سرمایه است، عنوان کرد: زمانی که تامین مالی از طریق بازار افزایش پیدا کند، می‌توانیم بگوییم که بازار سرمایه کشور در مسیر رشد قرار گرفته است.
تابش، معافیت و نزدیکی به پست؛ سه مزیت نیروگاه‌های خورشیدی سیستان
در ادامه این نشست پنل گفتگویی جهت پرسش و پاسخ برگزار شد که در این بخش پیمان تسنیمی، عضو هیئت‌مدیره شرکت همیار راهبرد انرژی به‌عنوان مجری پروژه به معرفی این شرکت و نیروگاه‌های احداث شده در سال‌های اخیر پرداخت. طبق گفته تسنیمی اولین نیروگاه ۱۰ مگاواتی خورشیدی این مجموعه سال ۱۳۹۶ در استان یزد راه‌اندازی شد. همچنین اولین نیروگاه ۱۰ مگاواتی استان سیستان و بلوچستان نیز توسط همیار راهبر انرژی در سال ۱۳۹۷ وارد مدار شد و قرار است دومین نیروگاه ۱۰ مگاواتی این استان نیز در هفته آینده مورد بهره‌برداری قرار بگیرد.
وی هدف از احداث این سه نیروگاه در استان سیستان بلوچستان را دمای هوا و وضعیت مناسب تابش خورشید در این استان بیان کرد که راندمان نیروگاه‌ها را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، با توجه به اینکه هر سه نیروگاه در نزدیکی پست برق احداث می‌شود، این موضوع را به‌عنوان یکی از مزایای مهم این پروژه بیان کرد که منجر به کاهش هزینه‌های زیرساختی پروژه می‌شود. شرایط خاص استان سیستان‌وبلوچستان و وجود معافیت‌های مالیاتی مناسب، از مزایای احداث نیروگاه در این استان به‌شمار می‌روند.
از بحران برق تا فرصت سرمایه‌گذاری
وحید حسن‌پور، مدیرعامل شرکت سبدگردان فارابی در ادامه این نشست به توضیح دلایل ارزندگی این صندوق پرداخت. وی با اشاره به اینکه در حال حاضر کشور با ناترازی شدیدی در حوزه برق مواجه است و همچنین قیمت فروش برق برای این نیروگاه‌ها براساس قیمت تابلو برق سبز و براساس نرخ دلار بازار توافقی در نظر گرفته می‌شود؛ پیش‌بینی کرد این صندوق بازدهی مناسبی به همراه داشته باشد.
مدیر عامل شرکت سبدگردان فارابی همچنین با اشاره به اینکه یکی از دغدغه‌های مهم سرمایه‌گذاران در این صندوق موضوع نقدشوندگی واحدهای آن است، عنوان کرد: مجموعه فارابی با سابقه درخشان در زمینه مدیریت دارایی به عنوان بازارگردان این صندوق فعالیت خواهد کرد و از این نظر مشکلی برای سرمایه‌گذاران ایجاد نخواهد شد.
سرمایه‌گذاری با پشتوانه دولتی، پایدار و مطمئن
در پایان این نشست نیز زهره اولیاء سرپرست دفتر بررسی‌های اقتصادی و تأمین منابع مالی ساتبا به سازوکار فروش برق در نیروگاه‌های خورشیدی پرداخت. وی با بیان اینکه قرار است در ۶ سال اول دولت به عنوان خریدار تضمینی برق عمل کند، عنوان کرد: ضمانت‌های لازم از این نیروگاه‌ها برای تولید برق پایدار در ۶ سال اول فعالیت گرفته می‌شود. در ضمن ساتبا بعد از ۶ سال اول نیز به مدت ۲۰ سال ضمانت‌نامه‌های دیگری از شرکت اخذ می‌کند که راندمان کمتر از ۸۰ درصد نشود.
در طرف مقابل نیز از آن‌جایی‌که خریدار برق تولیدی در ۶ سال اول دولت و با نرخ ۶.۹ سنت است باید توجه کرد که بدهی دولت به صورت ارزی در نظر گرفته می‌شود و در صورت عدم پرداخت به موقع نیز ۲ درصد جریمه شامل حال دولت خواهد شد.
دیدگاه