رفتار گله ای چیست؟
همرنگ جماعت شدن، یک ویژگی پرتکرار در میان انسان‌هاست و عموما احساس خوبی را برای افراد به ارمغان می‌آورد؛ اما این موضوع همواره نمی‌تواند تبعات مثبتی را به‌دنبال داشته باشد. «رفتار گله‌ای» نیز مصداقی از این موضوع است. رفتار گله‌ای را می‌توان در اقتصاد نیز مشاهده کرد؛ اما معمولا تاثیر مطلوبی بر این فضا و آینده آن نخواهد داشت!
رفتار گله‌ای چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
پیروی از افکار، عقاید و رفتارها، از گذشته تا به امروز در میان جوامع مختلف وجود داشته است. این موضوع در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی نیز تاثیرگذار بوده و در برخی از این موارد، افراد بدون تحلیل و دریافت آموزش بورس، تصمیم می‌گیرند دنباله‌روی گروه خاصی شده و به امید کسب منفعت، آن‌ها را همراهی کنند. بازار سرمایه نیز از رفتار اجتماعی مستثنی نیست. در این بازار اصطلاحی به نام «رفتار گله‌ای» یا herd behavior تعریف شده که ریشه در رفتار انسان‌ها دارد و می‌تواند بر روند کسب بازدهی یا زیان افراد تاثیرگذار باشد.
ساده‌ترین نمونه رفتار گله‌ای در زمینه معاملات را می‌توان در تشکیل صف‌های خرید و فروش یک سهم مشاهده کرد؛ زمانی‌که افراد بدون داشتن دلیل منطقی و انجام تحلیل درست، بر مبنای نظر سایر افراد تصمیم می‌گیرند سهمی را خریداری کرده یا به فروش برسانند. اگر از آن‌ها علت موضوع را جویا شوید، به احتمال زیاد این جمله را خواهید شنید : «چون افراد زیادی در حال خرید سهم بودند، من نیز به این نتیجه رسیدم که احتمالا این سهم شرایط خوبی دارد و بهتر است آن را خریداری کنم.»
حرکت گله ای و برهم زدن بازار
رفتار گله‌ای سهامداران در درجه اول سبب ایجاد قیمت‌های غیر واقعی (حبابی) در بورس شده و ادامه روند سهم را با اختلال مواجه می‌کند. اولین قدم برای ایجاد این شرایط، ایجاد یک جو روانی توسط افراد منفعت‌طلب بازار است. این افراد، سایر سرمایه‌گذاران را تشویق می‌کنند تا سهمی را خریداری کنند؛ در این شرایط، قیمت سهم افزایش می‌یابد و همین افراد به‌سرعت سهام خود را فروخته و از آن خارج می‌شوند.
پس می‌توان نتیجه گرفت که رفتار یا حرکت گله‌ای سهامدارانی که بدون بررسی شرایط سهم و صرفا به علت استناد به شنیده‌ها و جو روانی بازار نسبت به خرید سهام در بورس یا فروش آن اقدام می‌کنند، سبب آشفتگی نظم بازار شده و تاثیر نامطلوبی بر شناسایی قیمت واقعی سهام و ادامه روند آن خواهد داشت. رفتار گله‌ای یکی از رفتارهایی است که بعضا توسط سرمایه گذاران بازار سرمایه دیده می‌شود.
آیا این رفتار فایده‌ای هم دارد؟
حرکت گله‌ای را می‌توان یک شمشیر دو لبه در نظر گرفت. به همان اندازه که پیروی کردن از تصمیم‌گیری سایر سرمایه‌گذاران می‌تواند تبعات بدی برای بازار به‌دنبال داشته باشد، گاهی تبعیت از تحلیل درست دیگران، می‌تواند سود خوبی را برای افراد کم تجربه در بازار به ارمغان بیاورد؛ همچنین، می‌تواند از ضررهای کلان این افراد نیز، جلوگیری کند. اما فراموش نکنید که واقع‌بینی؛ نقطه تعادل میان خوش‌بینی و بدبینی است.
ریزش بورس سال 1399
اگر گریزی به شرایط بازار در سال 1399 بزنیم، به راحتی می‌توان متوجه شد که یکی از علل ریزش بورس در تابستان آن سال، افزایش غیر منطقی قیمت‌ها به دلیل ورود بیش از حد پول توسط افراد ناآگاه و مبتدی به بورس بود. این اتفاق سبب شد قیمت سهام شرکت‌ها تغییر زیادی پیدا کند و بازار برای تعدیل این شرایط، به ریزش دچار شود؛ پس، دنباله‌روی کورکورانه می‌تواند ضربه بزرگی به اصل سرمایه شما بزند.
چگونه از رفتار گله ایی دوری کنیم؟
همانطور که به آن اشاره کردیم، ریشه رفتار گله‌ای، یک غریزه در انسان‌هاست؛ اما، می‌توان برای آن راه‌حل‌هایی را نیز پیدا کرد. موثرترین کاری که در این زمینه می‌توان انجام داد، جلوگیری از پیروی بی‌چون و چرا از یک فرد یا یک جمعیت است. حتی اگر نمی‌توانید علتی تخصصی برای تصمیم خود بیابید یا بهترین سهم برای سرمایه‌گذاری را پیدا کنید، از لحاظ اعتبار تحلیلی که ارائه شده تا حد ممکن مطمئن شوید و مانند یک سرمایه‌گذار حرفه‌ای عمل کنید.
سخن پایانی
زندگی اجتماعی انسان‌ها از گذشته تا به امروز و حتی در آینده، فاکتور مهمی در بروز رفتارهای اوست. میل به شباهت داشتن به جمعی از انسان‌ها در ذات بشر وجود داشته و تنها ماندن، احساس ناامنی به‌خصوصی را به افراد منتقل می‌کند. این خصلت انسانی، سبب ایجاد یک اصطلاح کاربردی به نام «رفتار گله ای» در بازار سرمایه شده و می‌تواند تاثیرات نامطلوبی بر این فضا داشته باشد. در واقع ممکن است انجام یک رفتار غلط صرفا برای اینکه توسط تعداد زیادی از افراد در حال انجام است، منطقی و درست به نظر برسد.
حتی در این شرایط، ممکن است معرفی یک سهم به جهت خرید یا فروش، صرفا به‌دلیل منفعت‌طلبی عده‌ای از اهالی بازار بوده و ضرر هنگفتی را برای شما به‌دنبال داشته باشد. پس بهتر است واقع‌بینی را جایگزین تحلیل اشتباه کنیم و از طریق روش‌های کاهش ریسک سرمایه گذاری در بورس، ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهیم.
