صندوق سرمایه گذاری بازنشستگی تکمیلی بورس چیست؟

یکی از چالش‌هایی که همواره بازنشستگان در کشور ما با آن روبرو هستن، مشکلات مربوط به تامین هزینه خانوار با وجود تورم مزمن و کاهش پیوسته‌ی ارزش پول ملی است به‌طوری‌که بخش زیادی از شاغلین، با آغاز دوران بازنشستگی و دریافت مستمری، در تامین هزینه‌های خانواده دچار مشکلات عدیده‌ای می‌شوند.

دولت‌ها همواره در تلاش هستند تا با افزایش چند درصدی سالانه حقوق دریافتی بازنشستگان، این مشکل را برطرف کنند اما همان‌طور که مشخص است با وجود تورم دائمی، فاصله‌ی بین هزینه‌ها و درآمدها به قدری است که در واقع این اقدام، اثر قابل توجهی ندارد. سرمایه‌گذاری در صندوق بازنشستگی تکمیلی یکی از راهکارهایی است که می‌تواند به افراد برای حل این مشکل و آینده‌نگری در این حوزه، کمک ویژه‌ای کند. در ادامه این مقاله به معرفی صندوق سرمایه گذاری بازنشستگی تکمیلی پرداخته می‌شود.

صندوق سرمایه‌گذاری بازنشستگی تکمیلی چیست؟

این صندوق نوع جدیدی از صندوق بازنشستگی است که تلاش می‌کند وجوه پرداختی توسط کارفرمایان و افراد سرمایه‌گذار را در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری بورسی، در اوراق بهادار سرمایه‌گذاری کند. این صندوق‌ها می‌توانند به سه شکل صندوق سهامی، شاخصی یا صندوق در صندوق فعالیت داشته باشند. 

با توجه به ماهیتی که این صندوق‌ها دارند، دارایی‌ آن‌ها مبتنی بر اوراق بهادار است در نتیجه عایدی صندوق براساس مدیریت بهینه این دارایی‌ها و تغییرات ارزش در بازارهای مالی خواهد بود. 

پیشنهاد مطالعه : <<صندوق بازنشستگی چیست؟>>

انواع صندوق بازنشستگی تکمیلی

از ابتدای تاسیس اولین صندوق بازنشستگی تکمیلی در کشور، چندین صندوق مختلف بازنشستگی راه‌اندازی شده‌اند مانند صندوق بازنشستگی تامین اجتماعی یا صندوق بازنشستگی کشوری اما پرتفوی سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها، میزان سود یا زیان و نحوه سرمایه‌گذاری آن‌ها در دارایی‌های مختلف مشخص نیست. این در حالی است که صندوق‌های بازنشستگی بورسی موظف به انتشار این اطلاعات بوده و همچنین نوع و نحوه سرمایه‌گذاری آن‌ها بر اساس امیدنامه هر صندوق، کاملا مشخص است. 

در ادامه سه نوع از این صندوق‌ها ذکر می‌شود که تفاوت‌ آن‌ها در نحوه سرمایه‌گذاری‌شان است:

• صندوق بازنشستگی تکمیلی سهامی

این صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی، دارایی خود را به سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار اختصاص می‌دهند. مدیران این صندوق‌های سهامی(Stock Fund) براساس سیاست سرمایه‌گذاری خود، می‌توانند دارایی سرمایه‌گذاران را در هر کدام از شرکت‌های مورد نظرشان، سرمایه‌گذاری کنند و در مورد انتخاب سهام‌ شرکت‌ها، محدودیتی ندارند.

• صندوق بازنشستگی تکمیلی شاخصی

این صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی که مانند یک صندوق شاخصی(Index fund) عمل می‌کنند، بخش اعظم دارایی خود را فقط در سهام شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری خواهند کرد که بیشترین انطباق را با یک شاخص مشخص در بازار سهام داشته باشند. مانند سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌هایی که بیشترین تاثیر را در شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران دارند.

در این نوع از صندوق‌ها، هدف این است که بازدهی صندوق، بالاترین انطباق را با بازدهی آن شاخص مورد نظر داشته باشد.

• صندوق بازنشستگی تکمیلی با سرمایه گذاری در صندوق 

این صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی که به عنوان یک صندوق در صندوق(Fund of Funds) شناخته می‌شوند، بخش اعظم سرمایه‌گذاری خود را در سایر صندوق‌های سرمایه گذاری موجود در بازار سرمایه انجام می‌دهند و از این طریق با متنوع‌سازی پرتفو، ریسک سرمایه‌گذاری را به‌طور قابل توجهی کاهش می‌دهند.

مزایای خرید صندوق سرمایه‌گذاری بازنشستگی تکمیلی بورس چیست؟

این صندوق‌ها با برخورداری از حجم زیاد نقدینگی و تخصص مدیران دارایی می‌توانند مزایای زیادی را برای سرمایه‌گذاران خود فراهم کنند که در ادامه به برخی از آن‌ها پرداخته می‌شود:

• از آن‌جایی‌که بخش زیادی از دارایی این صندوق‌ها، سهام شرکت‌های بورسی است، انتظار می‌رود ارزش این دارایی‌ها براساس تغییرات نرخ تورم در کشور افزایش یافته و حداقل نرخ تورم را پوشش دهد. زیرا ارزش دارایی فیزیکی موجود در این شرکت‌ها به مرور زمان مشمول تورم شده و همچنین کالا  یا خدمات تولیدی آن‌ها نیز براساس تورم، افزایش نرخ دریافت خواهند کرد که از این رو، صندوق می‌تواند به عنوان یک سپر تورمی عمل کند.
• از طرف دیگر این صندوق‌های بازنشستگی می‌توانند بخشی از پرتفو خود را به سرمایه‌گذاری در بازار طلا اختصاص دهند که این امر، خود موجب بهبود حفظ ارزش سرمایه در برابر تورم داخلی و خارجی خواهد شد.
• این صندوق‌ها می‌توانند سرمایه‌گذاری جایگزین(Alternative investment) نیز انجام دهند و از این طریق علاوه بر کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، بازدهی مناسبی را هم از این بازارها کسب کنند مانند فعالیت در بازار اختیار معامله.
• سرمایه‌گذاری در این صندوق‌های بازنشستگی مشمول اثر سود مرکب خواهد شد زیرا مدیران این صندوق‌ها، عایدی‌های بدست آمده‌ از سرمایه‌گذاری‌ها را مجددا سرمایه‌گذاری کرده و با آن خلق ارزش می‌کنند که در نهایت منجر به افزایش بازده صندوق می‌شود.
• سرمایه‌گذاران در این صندوق‌ها می‌توانند در هر زمان که بخواهند براساس میزان ابطال واحدهای صندوق بازنشستگی تکمیلی، از عایدی این سرمایه‌گذاری بهره‌مند شوند.
• این صندوق‌ها به دلیل فعالیت در بازار سرمایه و اینکه تحت نظارت سازمان بورس هستند، از شفافیت قابل توجهی در ارائه اطلاعات صندوق، پرتفوی سرمایه‌گذاری، میزان بازدهی و… برخوردار هستند.
• به دلیل اینکه ماهیت این صندوق‌ها مانند سایر صندوق‌های بورسی است، خرید و فروش آن‌ها نسبت به معاملات سهام کارمزد پایین‌تری دارند و همچنین معاف از مالیات هستند.

پیشنهاد مطالعه:<<بهترین سرمایه گذاری برای بازنشستگی چیست؟>>

این صندوق‌ها چه تفاوتی با خرید مستقیم سهام دارند؟

سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار و خریداری مستقیم سهام، نسبت به سرمایه‌گذاری غیر مستقیم از طریق این صندوق‌های بازنشستگی معایبی دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها پرداخته می‌شود:

• نیاز به تخصص:

افراد برای سرمایه‌گذاری سودآور در سهام شرکت‌های بورسی نیاز به برخورداری از دانش مالی و تجربه کافی دارند.

• صرف زمان زیاد:

حتی افرادی که تخصص کافی دارند، باید زمان زیادی را برای بررسی وضعیت بنیادی تمامی شرکت‌های سهامی و تحلیل ارزندگی آن‌ها اختصاص دهند که معمولا انجام این کار برای افراد شاغل در سایر حرفه‌ها بسیار دشوار است.

• ریسک بالا:

سرمایه‌گذاری غیرمستقیم نسبت به خرید مستقیم سهام ریسک کمتری دارد زیرا صندوق‌های سرمایه‌گذاری با دسترسی به دارایی نقد قابل توجه، امکان تشکیل پرتفوی متنوع‌تری را داشته و با علم به اصول بهینه‌سازی پرتفو و فعالیت در بازارهای مختلف، توانایی کاهش ریسک را دارند.

• از دست رفتن فرصت‌ها:

در سرمایه‌گذاری مستقیم به دو دلیلِ درگیر بودن سرمایه و ناتوانی در شناسایی فرصت‌های جدید، بسیاری از امکان‌های سرمایه‌گذاری از دست می‌رود. در صورتی که صندوق‌های سرمایه‌گذاری با در دست داشتن منابع مالی زیاد، همیشه امکان بهره‌بردن از این فرصت‌ها را دارند.

• فعالیت در یک بازار:

معمولا در سرمایه‌گذاری مستقیم، افراد فقط در بورس اوراق بهادار سهام خریداری کرده و منتظر رشد قیمت می‌مانند در صورتی که صندوق‌ها توانایی فعالیت در بازارهای دیگر مانند بازار آپشن و کسب سود یا کاهش ریسک سرمایه‌گذاری از آن طریق را دارند.

• کامزد قابل توجه:

خرید و فروش دائمی سهام، کامزد قابل توجهی را به سرمایه‌گذار تحمیل می‌کند در صورتی که در سرمایه‌گذاری غیر مستقیم، این کارمزدهای بالا حذف می‌شود.

برای اطلاع بیشتر از تفاوت‌های سرمایه‌گذاری مستقیم و غیر مستقیم در بورس اوراق بهادار تهران بهتر است مقاله تفاوت سرمایه‌گذاری مستقیم و غیرمستقیم در بورس را مطالعه کنید.

آیا خرید صندوق بازنشستگی تکمیلی ریسکی دارد؟

همان‌طور که گفته شد، دارایی این صندوق‌ها شامل اوراق بهادار شرکت‌های بورسی است که در بازار سرمایه مبادله می‌شوند از همین رو این صندوق‌ نیز براساس ترکیب دارایی‌هایش و میزان بهینه بودن آن، در معرض بخشی از ریسک‌های این بازار قرار خواهند داشت.

اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که فلسفه‌ی انتخاب این صندوق‌ها و سرمایه‌گذاری در آن‌ها براساس بازه سرمایه‌گذاری بلند مدت و کسب اندوخته‌ای برای بازنشستگی است از این رو نوسانات مقطعی و کوتاه‌مدت که در بازار سرمایه رخ می‌دهد، بر این نوع از سرمایه‌گذاری تاثیر خاصی نخواهد داشت.

از سوی دیگر، این صندوق‌ها بوسیله افراد متخصص در این حوزه مدیریت می‌شوند در نتیجه توقع می‌رود ریسک کم و بازدهی بالایی نصیب سرمایه‌گذاران شود.

کدام صندوق بازنشستگی بورسی ریسک کمتری را دارد؟

همانطور که گفته شد، صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی بورسی براساس نحوه سرمایه‌گذاری به سه دسته کلی تقسیم‌بندی شدن، از این میان صندوقی ریسک کمتری دارد که بیشترین تنوع‌پذیری را در پرتفوی سرمایه‌گذاری خود داشته باشد.

یکی از بهترین روش‌ها برای رسیدن به بیشترین تنوع در پرتفوی سرمایه‌گذاری، استفاده از صندوق‌های تلفیقی یا صندوق در صندوق(Fund Of Funds) است. بر این اساس، کم‌ریسک‌ترین صندوق بازنشستگی هم صندوقی است که به این صورت اقدام به سرمایه‌گذاری کند.

صندوق سرمایه‌گذاری بازنشستگی تکمیلی فارابی هم از نوع صندوق در صندوق(FOF) خواهد بود که با تخصیص بهینه دارایی‌هایش در سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مثل صندوق سهامی، درآمد ثابت، بخشی، کالایی مانند طلا و… در تلاش است تا بالاترین بازدهی را در کنار کمترین ریسک برای سرمایه‌گذاران خود فراهم آورد.

چطور می‌توانم در صندوق بازنشستگی تکمیلی فارابی سرمایه‌گذاری کنم؟

سرمایه‌گذاران با خرید واحدهای صندوق بازنشستگی تکمیلی فارابی می‌توانند در این صندوق سرمایه‌گذاری کنند. این واحدها در سه نوع مختلف عرضه می‌شوند:

• واحدهای سرمایه‌گذاری عادی نوع اول(کارفرما):

• • • خریداری این واحدها از طریق کارفرمایان برای کارکنان خود صورت می‌گیرد.

• واحدهای سرمایه‌گذاری عادی نوع دوم(کارمند):

• • • این واحدها بر اساس توافق کارفرما و کارکنان، از منبع درآمد ماهانه کارکنان خریداری می‌شود.

• واحدهای سرمایه‌گذاری عادی نوع سوم(اختیاری):

• • این واحدها را سایر سرمایه‌گذاران و فعالین بازار سرمایه می‌توانند خریداری کنند.

با شروع پذیره نویسی این صندوق، اطلاع رسانی خواهد شد.

پیشنهاد مطالعه : <<نحوه ثبت نام در صندوق سرمایه گذاری>>

جمع بندی

در این مقاله تلاش شد صندوق بازنشستگی تکمیلی معرفی شده و مزایای سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها نسبت به صندوق‌های رایج بازنشستگی توضیح داده شود. سپس با بیان انواع صندوق سرمایه گذاری بازنشستگی تکمیلی و تفاوت آن‌ها با سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس، صندوق سرمایه گذاری بازنشستگی فارابی به عنوان یکی از کم ریسک‌ترین صندوق‌ها در این حوزه معرفی شد.