صورت سود و زیان چیست و چه کاربردی دارد؟

تحلیلگران برای بررسی عملکرد یک شرکت و شناسایی ارزش ذاتی آن، صورت سود زیان را مورد بررسی قرار می‌دهند. صورت سود و زیان، یکی از انواع صورت‌های مالی مهم است که نتیجه عملکرد شرکت را در یک بازه زمانی مشخص، نشان می‌دهد. اگر ترازنامه را یک عکس از وضعیت کنونی شرکت در نظر بگیریم، صورت سود و زیان مانند یک فیلم، شرایط شرکت را به تصویر می‌کشد؛ اما این ابزار تحلیلی، چه ویژگی‌هایی دارد و چه اطلاعاتی را به مخاطب خود منتقل می‌کند؟

صورت و سود زیان چیست؟

اولین اقلامی که در صورت سود و زیان گزارش می‌شود، درآمدها (فروش) و هزینه‌های مربوط به عملیات اصلی شرکت است. در قسمت‌های بعدی صورت سود و زیان هم اقلامی مانند هزینه‌های مالی (بهره پرداختی)، مالیات و سود خالص گزارش می‌شود. سود خالص هم آخرین بخش صورت سود و زیان است و اغلب براساس هر سهم شرکت نمایش داده می‌شود. 

از طریق در اختیار داشتن این اطلاعات، می‌توان با محاسبه نسبت‌های مالی مختلف و مقایسه برخی از داده‌ها با یکدیگر، تحلیل بهتر و دقیق‌تری از شرکت داشت. به این ترتیب ریسک سرمایه‌گذاری شما کاهش چشم‌گیری خواهد داشت و سرمایه‌گذاری مطمئن‌تری را تجربه خواهید کرد. با مطالعه مقاله نسبت مالی چیست و چگونه مورد استفاده قرار میگیرد؟ می‌توانید اطلاعات مناسبی را در این زمینه به دست بیاورید.

3 نکته مهم در رابطه با صورت سود وزیان شرکت‌ها

تمام اجزایی که در صورت سود و زیان به آن‌ها اشاره شده است در تحلیل وضعیت شرکت نقش مهمی دارند؛ علاوه‌ بر این موضوع، لازم است در بررسی‌های خود این 3 مورد را در نظر بگیرید:

اصول عمومی پذیرفته شده حسابداری

هر صورت سود و زیان براساس اصول پذیرفته شده حسابداری (GAAP) تهیه می‌شود. در این سیستم، درآمد فقط زمانی شناسایی می‌شود که تحقق یافته باشد. تحقق یافتن درآمد به این معنی است که درآمد در زمان فروش، که لزوما با زمان دریافت وجه نقد یکی نیست، شناسایی و ثبت شود.

ممکن است به علت نحوه شناسایی درآمدها و هزینه‌ها، اعدادی که در صورت سود و زیان دیده می‌شود، به هیچ‌وجه نشان‌دهنده جریانات نقدی ورودی و خروجی واقعی که طی یک دوره زمانی مشخص رخ می‌دهد، نباشد.

اقلام نقدی و غیرنقدی

یکی از مهم‌ترین دلایلی که موجب تفاوت سود حسابداری با جریان نقدی می‌شود، این است که صورت سود و زیان، اقلام غیرنقدی را هم شامل می‌شود که مهم‌ترین آن، استهلاک است. 

در برآورد ارزش بازار شرکت، زمان واقعی جریانات نقدی ورودی و خروجی برای مدیر مالی اهمیت زیادی دارد؛ بنابراین، تفکیک جریانات نقدی از غیرنقدی ضروری است.

زمان و هزینه 

تفکیک زمان به دو بخش کوتاه‌مدت و بلندمدت برای بررسی هزینه‌های ثابت و متغیر، اهمیت زیادی دارد. می‌توان گفت که هزینه‌ها در بلندمدت متغیر هستند؛ علت این است که، در صورت در اختیار داشتن زمان کافی، می‌توان با فروش دارایی‌ها بدهی‌ها را پرداخت کرد.

هزینه‌های محصول شامل مواد خام، کار مستقیم و سربار تولید است که در صورت سود و زیان در قالب بهای تمام شده کالای فروش رفته گزارش می‌شود؛ به همین ترتیب، هزینه‌های دوره طی یک دوره زمانی مشخص شناسایی شده و در صورت سود و زیان با عنوان هزینه‌های عمومی، اداری و فروش نشان داده می‌شود.

چه مواردی در صورت سود و زیان نمایش داده می‌شوند؟

درآمد یا مقدار فروش شرکت

با توجه به نوع فعالیت شرکت و خدمات یا محصولی که عرضه می‌کند، درآمد یا میزان فروش آن مشخص شده و در صورت سود و زیان نمایش داده می‌شود. این درآمد از نوع عملیاتی بوده و به موارد غیر عملیاتی مانند فروش دارایی مربوط نمی‌شود.

بهای تمام شده کالای فروش رفته

بهای تمام شده کالای فروش رفته همانطور که از نامش پیداست، مربوط به هزینه‌های تولید کالایی است که توسط شرکت تولید شده و به فروش رسیده است. برای تعیین این مورد، عواملی مثل هزینه‌های متغیر، هزینه‌های ثابت، هزینه‌های نیمه متغیر، هزینه‌های نیمه ثابت و هزینه‌های مختلط در نظر گرفته می‌شوند.

سود ناخالص

زمانی که میزان بهای تمام شده کالای فروش رفته را از درآمد فروش کسر کنیم، سود یا زیان ناخالص شرکت به دست می‌آید. توجه کنید که این سود ناخالص است و برای رسیدن به عدد سود خالص لازم است موارد دیگری از جمله هزینه‌های مالی، هزینه‌های فروش و… از آن جدا شود.

سایر درآمدها و هزینه‌ها

برای محاسبه سود یا زیان عملیاتی شرکت، سایر درآمدها و سایر هزینه‌ها علاوه‌بر هزینه‌های فروش، اداری و… از سود یا زیان ناخالص کسر می‌شود. این درآمدها و هزینه‌ها شامل مواردی از جمله هزینه انبارداری، تحقیق و توسعه و… است.

هزینه استهلاک

احتمال مستهلک شدن دارایی‌های که برای مدت طولانی مورد استفاده قرار می‌گیرند وجود دارد؛ بنابراین لازم است تا استهلاک این دارایی‌ها مثل وسایل نقلیه، ساختمان، تجهیزات و ماشین آلات و… به‌عنوان یک هزینه در صورت سود و زیان شرکت‌ها گزارش شود. 

درآمد عملیاتی

درآمد عملیاتی را می‌توان به‌عنوان اصلی‌ترین شاخص بررسی عملکرد شرکت‌ها معرفی کرد. علت آن نیز این است که این درآمد نشان دهنده سودی است که از عملیات‌های اصلی و مستمر شرکت به دست آمده است. 

هزینه بهره

راه‌اندازی یک کسب‌وکار جدید به منابع مالی نیاز دارد و این نیاز بسته به نوع کسب و کار می‌تواند از نقاط مختلفی تامین شود. هزینه بهره شامل بخشی از اقساط است که به بانک یا محلی که از آن تسهیلات دریافت کرده‌ایم پرداخت می‌شود. 

درآمد خالص

درآمد یا زیان خالص آخرین موردی است که در صورت سود و زیان گزارش می‌شود و پس از کسر هزینه‌ها و مالیات به‌دست می‌آید. 

انواع صورت سود و زیان

صورت سود و زیان را می‌توان به انواع مختلفی تقسیم کرد. هرکدام از این گزارش‌های مالی ویژگی‌های خاص خود را داشته و برای نوع خاصی از تحلیل مناسب‌تر هستند.

صورت سود و زیان جامع

یکی از انواع صورت‌ سود و زیان شرکت‌ها، صورت سود و زیان جامع است و به نوعی چکیده صورت سود و زیان یک شرکت به‌شمار می‌رود. نمونه‌ای از این گزارش را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.

صورت سود و زیان جامع هر 3 ماه یکبار در سایت کدال منتشر شده و تمام هزینه‌ها از جمله هزینه‌های تحقق یافته و تحقق نیافته را شامل می‌شود. می‌توان گفت که صورت سود و زیان جامع ترکیبی از صورت سود و زیان، صورت جریان وجوه نقد و صورت وضعیت مالی (ترازنامه) است. تحلیلگران بنیادی از صورت سود و زیان جامع برای ارزیابی وضعیت کل درآمدها و هزینه‌های شرکت و مقایسه آن با دوره‌های گذشته استفاده می‌کنند. ﺍﺯ آنجا ﻛﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺯﻳﺎﻥ ﺟﺎﻣﻊ، تمام ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ‌ﻫﺎی ﺷﻨﺎﺳﺎیی ﺷﺪﻩ، شامل ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺗﺤﻘﻖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ را در بر می‌گیرد، پس ﺳﻮﺩ ﻳﺎ ﺯﻳﺎﻥ ﺧﺎﻟﺺ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺎلی ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻗﻠﻢ در ﺻﻮﺭﺕ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺯﻳﺎﻥ ﺟﺎمع نوشته می‌شود. بعد از این بخش، باید سایر اقلام سود و زیان جامع که مربوط به هزینه‌ها یا درآمدهایی است که شرکت نتوانسته آن‌ها را در این دوره مالی محقق کند، اعلام شود. 

اگر شرکت برای این دو مورد ورود پولی را شناسایی کند، موظف است مالیات آن را پرداخت کند.

بیشتر بخوانید: <<صورت سود و زیان جامع چیست؟>>

صورت سود و زیان انباشته

سود و زیان انباشته، یکی از حساب‌های دائمی مرتبط با سال‌های اخیر فعالیت یک شرکت است که مانده‌ی آن به سال بعد منتقل شده و در تمامی شرکت‌‌ها با این حساب به یک شیوه برخورد می‌شود. برای محاسبه این حساب، لازم است تا حاصل جمع سود انباشته ابتدای دوره و خالص سود و زیان طی دوره را از سود نقدی سهام کم کنیم؛ در اینصورت، عدد حاصل، سود و زیان انباشته آن دوره مالی خواهد بود. 

صورت سود و زیان انباشته با هدف گزارش تمام تغییرات صورت گرفته در سود یا زیان انباشته (ابتدا و انتهای دوره) ارائه می‌شود. این صورت مالی، از اقلامی مثل سود یا زیان خالص دوره، مانده سود و زیان انباشته پایان دوره مالی، سود سهام پیشنهادی اعم از نقدی یا غیر نقدی و… تشکیل شده است.

صورت سود و زیان تلفیقی

برای بررسی عملکرد شرکت‌های بزرگ، لازم است تا علاوه‌بر بررسی صورت‌های مالی شرکت اصلی، گزارش‌های مالی شرکت‌های زیرمجموعه هم در نظر گرفته شود؛ بنابراین، در شرکت‌های بزرگ ترکیبی از صورت‌های مالی شرکت مادر و زیرمجموعه‌های آن منتشر می‌شود که به آن صورت‌های مالی تلفیقی می‌گویند. 

تفاوت صورت‌های مالی تلفیقی با صورت‌های مالی عادی علاوه بر موارد گفته شده، در زمان انتشار آن‌هاست. صورت‌های مالی عادی برخلاف صورت‌های مالی تلفیقی که هر 6 ماه یکبار منتشر می‌شوند، در بازه‌های زمانی سه ماهه در اختیار استفاده‌کنندگان قرار می‌گیرند. برای مشاهده این گزارش، پس از مراجعه به سایت کدال، از بخش جستجوی اطلاعیه‌ها، نماد شرکت مورد نظر خود را وارد کرده و سپس با انتخاب «اطلاعات و صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای» در قسمت «نوع اطلاعیه‌»، به صورت سود و زیان تلفیقی شرکت مدنظر خود دست پیدا کنید.

جمع بندی

صورت سود و زیان یکی از انواع صورت‌های مالی است که از طریق آن می‌توان عملکرد شرکت را طی یک بازه زمانی مشخص مورد تحلیل قرار داد. در این گزارش مالی، مواردی از جمله جزئیات عملیات در حال تداوم، هزینه مالیات بر درآمد، عملیات متوقف شده و سود (زیان) پایه هر سهم قابل مشاهده است. صورت سود و زیان به انواع مختلفی از جمله صورت سود و زیان تلفیقی، انباشته و جامع تقسیم می‌شود که هر کدام برای انواع خاصی از تحلیل و بررسی وضعیت شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای دریافت این صورت‌های مالی می‌توانید به سایت کدال مراجعه کرده و اطلاعات مورد نیاز خود را استخراج کنید.