فروش استقراضی (Short Selling) چیست؟
پیش‌بینی بازارهای مالی در بین تحلیلگران، سرمایه‌گذاران و حتی عامه مردم در جامعه امری رایج است. اما، برخی از معامله‌گران و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای بازارهای مالی با توجه به پیش‌بینی خود از روند نزولی بازار سود کسب می‌کنند. در این مقاله نگاهی به مبحث فروش استقراضی و کاربرد آن در بازار سهام خواهیم پرداخت.
فروش استقراضی یا Short Selling چیست؟
فروش استقراضی به فرایندی گفته می‌شود که یک سرمایه‌گذار یا معامه‌گر پیش‌بینی می‌کند که یک سهم به زودی وارد روند نزولی و اصلاح خواهد شد. بنابراین، از شخصی دیگر یا یک کارگزاری سهام قرض گرفته و به سرعت در قیمتی بالا سهام را می‌فروشد و منتظر می‌ماند تا قیمت سهام افت کند. پس از افت قیمت سهم، سرمایه‌گذار یا معامله‌گر با سود حاصل از فروش سهم در قیمت بالاتر، اقدام به خرید مجدد سهم در قیمت پایین‌تر کرده و در حقیقت، سهام قرض‌گرفته را به سرمایه‌گذار اصلی یا کارگزاری بازمی‌گرداند.
برای درک بهتر فروش استقراضی بهتر است به مثال زیر توجه کنید:
فرض کنید در حال حاضر قیمت هر سهم شرکت ایران‌خودرو با نماد «خودرو» حدودا ۸۰۰ تومان باشد. شما پیش‌بینی می‌کنید که قیمت «خودرو» از این محدوده با افت شدیدی مواجه خواهد شد. بنابراین، تصمیم می‌گیرید که عمل «فروش استقراضی» را انجام دهید. در این حالت، شما ۱ میلیون سهم ایران‌خودرو را از یک کارگزار یا سهامدار قرض گرفته و تمامی ۱ میلیون سهم را در قیمت ۸۰۰ تومان به فروش می‌رسانید. در نتیجه فروش، شما ۸۰۰ میلیون تومان به دست می‌آورید. در طرف مقابل متعهد می‌شوید تا سه ماه آینده ۱ میلیون سهم قرض گرفته‌شده را تحت هر شرایطی به قرض‌دهنده (سهامدار یا کارگزاری) بازگردانید. در این حالت، دو شرط سود و زیان را در نظر می‌گیریم:
سود فروش استقراضی
قیمت هر سهم «خودرو» از ۸۰۰ تومان به ۵۰۰ تومان می‌رسد. در این وضعیت، شما با ۸۰۰ میلیون تومان وجه حاصل از فروش استقراضی، مجددا اقدام به خرید ۱ میلیون سهم «خودرو» در قیمت ۵۰۰ تومان کرده و ۱ میلیون سهم قرض‌گرفته شده را به قرض‌دهنده پس می‌دهید. سود شما از ما به‌التفاوت قیمت فروش و قیمت خرید حاصل می‌شود. در این مثال، شما ۳۰۰ میلیون تومان (بدون در نظر گرفتن کارمزد خرید و فروش و نرخ بهره) سود کرده‌اید و بازدهی شما ۶۰ درصد است. حالا بهتر است به سناریو دوم توجه کنید.
زیان فروش استقراضی
در این سناریو قیمت «خودرو» بر خلاف پیش‌بینی شما افزایش یافته و به ۱۰۰۰ تومان می‌رسد. در این وضعیت شما دچار زیان می‌شوید و باید ۱ میلیون سهم «خودرو» را در قیمت ۱۰۰۰ تومان خریداری کرده و به قرض‌دهنده ۱ میلیون سهم بازگردانید. در این شرایط شما ۲۰۰ میلیون تومان ضرر کرده‌اید. بنابراین، بهتر است تمامی ریسک‌های مرتبط با فروش استقراضی را در نظر بگیرید. حالا که با مفهوم فروش استقراضی آشنا شدید بهتر است با عملیات «خرید جهت پوشش» نیز آشنا شوید.
خرید جهت پوشش یا Buy to cover چیست؟
زمانی که شما اقدام به فروش استقراضی می‌کنید، مجددا باید با وجه حاصل از فروش استقراضی، سهم را در قیمت پایین‌تر خریداری کرده و ضمن بستن موقعیت فروش استقراضی، سهام قرض‌گرفته شده را به سهامدار قرض‌دهنده بازگردانید. در حقیقت، به فرایند خرید سهام در فروش استقراضی، خرید جهت پوشش یا Buy To Cover گفته می‌شود.
بهترین روش‌های معاملاتی در فروش استقراضی
فروشندگان استقراضی معمولا برای دقت تحلیل و پوشش ریسک در پیش‌بینی‌های خود از استراتژی‌هایی استفاده می‌کنند که به کم‌ترین میزان ممکن، ریسک را به آن‌ها انتقال دهد. آموزش تحلیل تکنیکال نقش مهمی در میزان موفقیت در فروش استقراضی دارد. سه روش محبوب فروشندگان استقراضی به شرح زیر است:
فروش در ناحیه پولبک در روند نزولی
زمانی که روند نزولی شکل می‌گیرد معمولا حمایت‌های کوتاه‌مدت از بین رفته و قیمت با برخورد به حمایت‌های کوتاه‌مدت قبلی به روند نزولی خود ادامه می‌دهد. در حقیقت، فروش استقراضی در نواحی مشخص شده در تصویر زیر می‌تواند با اطمینان بیشتری انجام شود.
همانطور که مشاهده کردید فروش در ناحیه پولبک طی روندهای نزولی می‌تواند نقطه امنی جهت انجام فروش استقراضی باشد.
استفاده از میانگین‌های متحرک
با وجود اینکه میانگین‌های متحرک از جمله ساده‌ترین ابزارهای تحلیل تکنیکال هستند، اما بسیار کاربردی بوده و می‌توان از آن‌ها در تشخیص روندها جهت انجام فروش استقراضی استفاده کرد.
شناسایی واگرایی‌ها
رخ دادن واگرایی در نمودار قیمت و برخی از اندیکاتور‌ها مثل RSI و MACD می‌تواند به سرعت تغییر روند در قیمت را مشخص کرده و همین امر به انجام فروش استقراضی در محدوده‌ای قابل اطمینان کمک می‌کند.
همانطور که مشاهده می‌کنید وقوع واگرایی در انتهای روند صعودی موجب تغییر روند قیمت شده و فروش استقراضی می‌تواند با سود بالایی همراه باشد.
مزایای روش فروش استقراضی
فروش استقراضی برای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران امتیازهایی دارد که عبارتند از:
- پتانسیل کسب سود بالا
- سرمایه مورد نیاز کم
- پوشش ریسک سبد دارایی در دوران اصلاح بازار
با وجود اینکه فروش استقراضی دارای مزایای ذکر شده است. اما، باید به این نکته توجه داشت که فروش استقراضی می‌تواند بسیار پرریسک باشد.
ریسک‌های فروش استقراضی
اگرچه فروش استقراضی بر اساس پیش‌بینی فروشنده می‌تواند بسیار سودآور باشد، اما در صورت پیش‌بینی نادرست هم ریسک فروش استقراضی تا حد غیرقابل تصوری بالا می‌رود. موارد زیر از جمله مهم‌ترین ریسک‌های فروش استقراضی هستند:
- احتمال زیان نامحدود
- الزام به داشتن وجه تضمین
کلام پایانی
فروش استقراضی یکی از بهترین روش‌های کسب سود از روند نزولی بازار بوده و معامله‌گران می‌توانند از طریق آن سود خود را افزایش دهند. در طرف مقابل، فروش استقراضی در مقایسه با ابزار مشتقه مثل اختیار معامله و آتی نیاز به وجه تضمین بالاتری داشته و معمولا با سرمایه‌های بزرگ‌تری انجام می‌شود. بنابراین، ریسک زیان در آن می‌تواند بسیار بالا باشد.
