آشنایی با تامین مالی بلندمدت و انواع روش‌های آن

مسیر زندگی از تولد تا ۴۰ سالگی را در نظر بگیرید؛ رشد فیزیکی و عقلی انسان در این بازه زمانی اتفاق می‌افتد و ما در این مسیر طولانی، نیاز به دریافت مواد لازم برای حیات مثل غذا و آب، مراقبت‌های فیزیکی (در دوران کودکی و نوجوانی) و مراقبت‌های عاطفی مثل محبت و حمایت روانی داریم. مسیر یک کسب‌وکار از نقطه شروع تا قرار گرفتن در مسیر رشد و توسعه، شباهت زیادی به مسیر رشد انسان دارد، چون دقیقا کسب‌وکارها هم به دریافت عناصر حیاتی برای رشد مثل سرمایه و مراقبت والدین یعنی موسسان و مدیران دارند. 

در این مقاله، می‌خواهیم دلایل اینکه «چرا کسب‌وکارها به تامین مالی بلند مدت نیاز دارند» را زیر ذره‌بین قرار دهیم و ابعاد مختلف این موضوع را بررسی کنیم. 

مفهوم تامین مالی بلند مدت در اقتصاد 

به‌زبان ساده، تامین مالی به‌معنی فراهم کردن سرمایه مورد نیاز برای تامین هزینه طرح‌های توسعه‌ای مثل راه‌اندازی یک خط تولید، افتتاح کارخانه یا شعبه جدیدی برای تولید کالا یا ارائه خدمات است؛ اما تامین مالی بر اساس مقیاس زمانی، به انواع مختلفی مانند تامین مالی بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت تقسیم می‌شود. تامین مالی بلند مدت یعنی منابع مالی که برای مدت بیشتر از یکسال دریافت می‌شوند. این نوع تامین مالی معمولا برای پروژه‌های بزرگ و در مبالغ بالا انجام می‌شود. 

برای این‌که منابع تامین مالی شرکت‌ها را بهتر بشناسید، مقاله «انواع روش‌های تامین مالی» را بخوانید. 

انواع منابع تامین مالی بلند مدت 

در این روش تامین مالی، سرمایه معمولا از دو منبع اصلی تامین می‌شود که شامل موارد زیر است: 

ایجاد بدهی (وام گرفتن)

وام مبلغی است که از یک بانک یا موسسه مالی قرض گرفته می‌شود و در تاریخ سررسید، با یک نرخ بهره مشخص همراه با اصل مبلغ به وام‌دهنده برگردانده می‌شود؛ مرسوم‌ترین منابع هم شامل دریافت وام‌های بلندمدت از بانک یا صدور اوراق قرضه با سررسید‌های طولانی است. 

• مزایا و معایب: در این روش صاحبان کسب‌وکار این شانس را دارند که مالکیت خود را با سرمایه‌گذاران جدید تقسیم نکنند و تمام عایدی شرکت در بلندمدت نصیب آن‌ها شود، اما ریسک افزایش بدهی‌ها به‌دلیل بازپرداخت اصل دارایی به همراه بهره از قبل توافق شده برای کسب‌وکار وجود دارد. 

تقسیم دارایی (صدور سهام)

بعضی از صاحبان کسب‌وکار ترجیح می‌دهند که به جای دریافت وام و پرداخت بهره، به‌ازای دریافت مبالغی برای توسعه شرکت یا پروژه، بخشی از مالکیت کسب‌وکار را به سرمایه‌گذاران جدید واگذار کنند. این فرایند در قالب صدور سهام برای سرمایه‌گذاران (عرضه اولیه سهام در بورس یا واگذاری به‌صورت سهامی خاص) انجام می‌شود. 

• مزایا و معایب: تامین مالی از منبع فروش مالکیت (سهام) ریسک بازپرداخت در موعد مقرر ندارد و احتمالا فشار کمتری به ساختار مالی و تجاری شرکت وارد می‌شود اما ساختار سهامداری دچار تغییر شده و عواید شرکت به‌صورت کامل به موسسان یا سرمایه‌گذاران اولیه تعلق ندارد. 

برای آشنایی با فرایند عرضه سهام در بورس، می‌توانید مقاله «عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ چیست؟» را مطالعه کنید. 

چرا تامین مالی برای شرکت‌ها مهم است؟ 

دلیل جذابیت استفاده از فرصت‌های تامین مالی برای مدیران کسب‌وکار، مفهومی به اسم اهرم مالی است. افزایش اهرم مالی به شرکت‌ها اجازه می‌دهد که با مبالغی بیشتر از وجه نقد در دسترس خود، سرمایه‌گذاری کنند و کسب‌وکارشان را توسعه دهند. 

به‌طور مثال فرض کنید که یک شرکت قطعه‌سازی خودرو، برای راه‌اندازی خط تولید جدید نیاز به ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه دارد که فقط ۳۰ میلیارد از مبلغ به‌صورت سرمایه نقدی در دسترس است. با تامین مالی ۷۰ میلیارد تومان با سررسید ۳ ساله یا فروش درصدی از سهام به سرمایه‌گذاران، شرکت می‌تواند زودتر از رقبا محصول جدید را به بازار عرضه کند، حاشیه سود را افزایش دهد و همچنین از امکان تجدید ارزیابی دارایی‌های جدید (دستگاه‌ها و محل تولید) در شرایط تورمی بهره‌مند شود.  

نکات مهم در مورد تامین مالی بلند مدت برای شرکت‌ها

• چشم‌انداز شرکت و هدف از تامین مالی بلند مدت: قبل از اقدام برای دریافت سرمایه بر اساس روش‌های مذکور، دلیل اینکه می‌خواهید سرمایه جدید بگیرید و نحوه سرمایه‌گذاری آن را مشخص کنید؛ چون در بسیاری از مواقع ماهیت طرح توسعه‌ای، تعیین کننده منبع مناسب برای تامین مالی است. همچنین سیاست‌های کلی کسب‌وکار را در نظر بگیرید؛ مثلا هدف اصلی برخی شرکت‌ها عرضه عمومی در بازار سهام است. 
• سلامت مالی کسب‌وکار: هر چقدر صورت‌های مالی شفاف‌تری داشته باشید، فرایند تامین مالی با سهولت و سرعت بیشتری انجام می‌شود، چون سرمایه‌گذاران یا وام‌دهندگان با اطمینان بیشتری پروژه یا کسب‌وکار شما را بررسی می‌کنند.
• ترکیب انواع تامین مالی: جذب افراطی و بدون برنامه منابع مالی بلندمدت یا کوتاه‌مدت، ممکن است برای امنیت مالی شرکت‌ها خطرناک باشد (مثلا تجمیع بدهی‌ها در کوتاه‌مدت یا بلندمدت)؛ بنابراین بر اساس شرایط شرکت و تحلیل متخصصان مالی، ترکیبی از روش‌های تامین مالی با سررسیدهای مختلف می‌تواند گزینه بهتری باشد. 

مثالی از یک تامین مالی بلند مدت موفق  

شرکت آمازون در ۱۵ ماه مِی ۱۹۹۷ در فرایند عرضه اولیه عمومی سهام در بورس به یک شرکت سهامی عام تبدیل شد و با جذب ۵۴ میلیون دلار سرمایه، گام بزرگی در راستای رشد و توسعه کسب‌وکار خود برداشت! این یک نقطه عطف تاریخی در تاریخچه غول تکنولوژی آمریکایی بود چون در قالب یک تامین مالی بلند مدت سرمایه لازم برای توسعه زیرساخت‌ها فراهم شد. «جف بزوس» مدیرعامل آمازون، بخشی از مالکیت شرکت را با سرمایه‌گذاران به اشتراک گذاشت و با صرف منابع جذب شده در طرح‌های توسعه‌ای، آمازون به یکی از با ارزش‌ترین شرکت‌های جهان تبدیل شد!