چرا سهام زیان‌ده را نمی‌فروشیم؟

اگر پس از دریافت کد بورسی اقدام به خرید و فروش سهام کرده باشید، قطعاً روزهایی را نیز تجربه کرده‌اید که قیمت سهم‌های پرتفوی‌تان کاهش داشته‌اند و در انتهای روز با بازدهی منفی سرمایه‌گذاری خود روبرو شده‌اید. درست است که برای کسب سود در بورس باید صبور بود، اما گاهی اوقات نیز منطقی‌ترین تصمیم فروش سهام زیان‌ده و انتخاب شیوه‌ای دیگر برای سرمایه‌گذاری است. به‌عنوان مثال زمانی که می‌بینید وضعیت بازار سهام چندان مناسب نیست، می‌توانید به شیوه‌های کم ریسک سرمایه‌گذاری مانند صندوق درآمد ثابت روی آورید.

در این مقاله ابتدا دلایلی را که افراد سهام زیان‌ده خود را نمی‌فروشند بررسی می‌کنیم و سپس راهکارهایی برای این مسئله پیشنهاد می‌دهیم.

دلایل خارج نشدن از سهام زیان‌ده

به‌صورت کلی دلایل خارج نشدن افراد از یک سهام زیان‌ده را می‌توان به‌صورت زیر دسته‌بندی کرد:

• نداشتن دانش تحلیلی و سرمایه‌گذاری
• سوگیری‌های شناختی که منجر به رفتار غیرمنطقی سرمایه‌گذاران می‌شوند.

نداشتن دانش سرمایه‌گذاری

برای اینکه بتوانید در خرید و فروش سهام به شیوه مستقیم عملکرد موفقیت‌آمیزی داشته باشید، لازم است از سطح قابل قبولی از دانش مالی برخوردار باشید. در نتیجه باید پیش از اقدام به خرید سهم، با بررسی صورت‌های مالی شرکت از وضعیت و عملکرد مناسب آن اطمینان حاصل کرده و با استفاده از ابزارهایی که تحلیل تکنیکال در اختیارتان می‌گذارد، زمان و قیمت مناسب برای ورود به سهم را پیدا کنید؛ اما این موارد کافی نیست. تعیین حد سود و ضرر از مهم‌ترین اقداماتی است که باید پیش از خرید سهام انجام دهید. در واقع قبل از ورود به یک سهم، باید محاسبه کنید که قرار است تا چه میزان کاهش قیمت سهم را تحمل کنید یا با رسیدن به چه میزانی از سود از سرمایه‌گذاری مورد نظر خارج خواهید شد. محاسبه هر دوی این موارد به دانش سرمایه‌گذاری نیاز دارد و قرار نیست حد سود و ضرر به صورت حسی و بدون پایه و اساس علمی انجام شود. حال شرایطی را تصور کنید که فردی بدون برخورداری از دانش مالی کافی اقدام به خرید سهام کرده و سهم مورد نظر برای مدتی با کاهش‌های متوالی قیمت روبرو می‌شود. نداشتن دانش کافی برای تعیین حد ضرر می‌تواند یکی از دلایلی باشد که فرد مورد نظر نداند چه زمانی باید با تحمل زیان از سهم خارج شود. در نظر داشته باشید برای آشنایی بیشتر با مفهوم حد سود و حد ضرر می‌توانید به مقاله «حد سود و ضرر چیست؟» مراجعه کنید.

سوگیری‌های شناختی که منجر به رفتار غیرمنطقی سرمایه‌گذاران می‌شوند

ذهن ما در طول روز با میزان زیادی از داده‌ها و اطلاعات مختلف روبرو می‌شود. حجم این اطلاعات تازه به قدری زیاد است که ذهن بالاجبار باید از میان‌برهایی برای پردازش آن‌ها استفاده کند. اگرچه این میان‌برها در اکثر مواقع بسیار موثر هستند، اما گاهی هم می‌توانند مشکلاتی را در عملکرد افراد ایجاد کرده سبب اتخاذ تصمیمات غیر منطقی شوند. در چنین شرایطی گفته می‌شود افراد تحت تاثیر «سوگیری‌های شناختی» رفتار کرده‌اند. در ادامه برخی از سوگیری‌های شناختی را که نهایتاً باعث می‌شوند افراد سهام زیان‌ده خود را نفروشند،‌ بررسی می‌کنیم. لازم به ذکر است آن‌چه در ادامه آمده، مروری مختصر بر مفهوم سوگیری‌های شناختی است و برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص این عوامل می‌توانید مقاله «سوگیری‌های شناختی و تاثیر آن بر معاملات سهام» را مطالعه کنید.

• سوگیری زیان‌گریزی

مطالعات روانشناسی نشان داده‌اند ناراحتی افراد از زیان، بسیار بیشتر از خوشحالی آن‌ها از کسب سود است. یعنی ناراحتی شما از یک زیان 5 میلیون تومانی خیلی بیشتر از کسب سودی به همان میزان است. برای درک تاثیر این خطا روی عدم فروش سهام زیان‌ده، فردی را تصور کنید که به مقداری پول نقد نیاز دارد و برای اینکار باید بخشی از سهام خود را به فروش برساند. اگر پرتفوی این شخص شامل سهام دو شرکت باشد که یکی مثبت و در سود و دیگری علاوه بر زیان، حد ضرر فعال شده‌‌ای هم داشته باشد. در این حالت اگرچه اقدام منطقی فروش سهام زیان‌ده است، اما به احتمال زیاد سرمایه‌گذار سهام سودده خود را می‌فروشد. دلیل این اقدام را می‌توان نگرانی از دست رفتن سود فعلی(هرچند اندک) دانست. در نظر داشته باشید، در مقاله «آشنایی با سوگیری زیان‌گریزی در بازارهای مالی» این مفهوم را با دقت بیشتری مورد بررسی قرار داده‌ایم.

• خطای لنگر انداختن و خطای تایید

در ارتباط با خطای لنگر انداختن و تاثیر آن بر معاملات سهام و البته خطای تایید، می‌توان چنین گفت که این موارد  می‌توانند به دنبال هم اتفاق افتند. وجود «خطای لنگر انداختن» در رفتار افراد باعث می‌شود سرمایه‌گذاران ارزش اطلاعات اولیه‌ای را که در ارتباط با موضوعی کسب کرده‌اند، بیش از مقدار واقعی آن برآورد کرده و تحت تاثیر «خطای تایید» داده‌های جدیدی را که در رد نظریات اولیه آن‌هاست، نادیده بگیرند و صرفا به اطلاعاتی دقت کنند که باورهای اولیه آن‌ها را تایید می‌کنند. تصور کنید روزی در ارتباط با یک شرکت اخبار مثبتی دریافت کرده و براساس آن اطلاعات و با بررسی‌های تکمیلی، نسبت به سرمایه‌گذاری در آن شرکت اقدام کرده باشید. بعد از گذشت مدت زمانی، شرکت عملکرد مناسبی ندارد، اما شما تحت تاثیر خطای لنگر انداختن همچنان اخبار بدی که در ارتباط با شرکت دست به دست می‌شود را نادیده می‌گیرید و بهای زیادی به نخستین خبر مثبتی که در ارتباط با شرکت شنیده‌اید می‌دهید. در این مسیر خطای تایید به کمک خطای لنگر انداختن می‌آید و توجه شما را از اخبار منفی می‌گیرد و شما امیدوارانه سهام زیان‌ده را نمی‌فروشید.

چه راهکارهایی برای حل این مشکل وجود دارد؟

در حالتی که مشکل پیش‌آمده در نتیجه نبود آگاهی و دانش سرمایه‌گذاری باشد، می‌توان با آموزش از طریق شرکت در دوره‌های آموزشی از قبیل دوره‌های آموزش کامل تحلیل تکنیکال، مبانی سرمایه‌گذاری و تحلیل بنیادی برطرف کرد. اگرچه همواره باید در نظر داشته باشید که صرف شرکت در دوره‌های آموزشی مهارت کافی را به ارمغان نمی‌آورد؛ در واقع نمی‌توانید انتظار داشته باشید به محض دریافت کد بورسی و گذراندن یک دوره آموزشی، معاملات سهام را شروع کرده و سودهای کلان کسب کنید. برای موفقیت در سرمایه‌گذاری لازم است مهارت خود را با تمرین و سرمایه‌گذاری با مبالغ اندک افزایش دهید.

در ارتباط با رفتارهای غیرمنطقی سرمایه‌گذاران مانند مواردی که به آن‌ها اشاره شد نیز همواره باید به وجود این سوگیری‌ها در رفتار خود آگاه باشید. اگر در انبار تاریک و پر از وسیله چراغی روشن کنید، با احتمال کمتری به وسایل برخورد می‌کنید؛ اما علاوه بر تمام این موارد راه ساده‌تری نیز برای حل این مشکل وجود دارد.

به‌صورت غیرمستقیم سرمایه‌گذاری کنید

زمانی که از روش‌هایی مانند سبدگردانی در بورس، صندوق درآمد ثابت یا سایر صندوق‌ها برای سرمایه گذاری در بورس استفاده می‌کنید، دیگر خودتان به صورت مستقیم با بازار درگیر نیستید که احتمال ارتکاب خطاهایی از این دست وجود داشته باشد. در این شرایط مدیریت دارایی شما توسط گروهی از متخصصان که صلاحیت‌شان تایید شده است، انجام می‌شود.