پولبک چیست ؟ آموزش انواع پولبک

هر معامله‌گر و فعال بازارهای مالی، قطعا موقعیت‌هایی را به یاد دارد که بعد از یک حرکت سریع قیمتی و شکسته شدن سقف قیمت یا از دست رفتن حمایت در یک روند نزولی، به یک‌باره قیمت تغییر جهت داده تا به سطوح حمایت یا مقاومت قبلی باز گردد. 

در این زمان معمولا معامله‌گرانی که دارای موقعیت باز معاملاتی هستند، نسبت به وضعیت ایجاد شده دچار شک و تردید می‌شوند، این همان لحظه‌ای است که از آن به عنوان پولبک یا بوسه خداحافظی یاد می‌شود.

پولبک(pullback) در بیشتر تایم‌فریم‌های معاملاتی قابل رویت است و معمولا تحرکات قیمتی زیادی را با خود به همراه دارد و از آن‌جایی‌که در نزدیکی سطوح حمایتی یا مقاومتی رخ می‌دهد، شناخت آن برای معامله‌گران، دارای اهمیت بالایی است. در ادامه این مقاله به بررسی این‌که پولبک چیست و چه کاربردی‌هایی دارد، خواهیم پرداخت.

پولبک(pullback) چیست؟

کلمه pullback در زبان انگلیسی به معنای بازگشت است و تا حدودی می‌توان از طریق معنای این کلمه، کارکرد آن را در بازارهای مالی حدس زد که اشاره‌ای به بازگشت و تغییر جهت دادن یک روند دارد. 

در بازارهای مالی همواره تغییرات قیمت دارایی، به یک‌باره رخ نمی‌دهد و در بسیاری از مواقع، روند ایجاد شده به محدوده‌های قیمتی مختلف واکنش نشان داده و اصطلاحا سدهایی را بر سر راه دارد که از این محدوده‌ها با عناوین حمایت و مقاومت یاد می‌شود.

برای شناخت بیشتر این محدوه‌ها می‌توانید به مقاله سطح حمایت و مقاومت در بورس مراجعه کنید.

در مورد پولبک، این سطوح حمایت یا مقاومتی به وسیله روند ایجاد شده، شکسته می‌شود و قیمت به سمت جدیدی که در گذشته برای عبور از آن ناکام بوده، حرکت می‌کند. اما در بسیاری از مواقع، این روند پایدار نبوده و با کمی فاصله گرفتن از محدوده‌های نام برده شده، تغییر جهت داده و مجددا به آن نواحی باز می‌گردد. 

از این رو به پولبک، بوسه خداحافظی نیز گفته می‌شود زیرا به عقب بازگشته و محدوده شکسته شده را مجددا لمس می‌کند.

چرا پولبک ایجاد می شود؟

پولبک از آن دست اتفاقات حاکم در بازارهای مالی است که احساسات و رفتارهای انسانی اثر قابل توجهی در ایجاد شدن آن دارد. همواره یکی از نواحی مهم معاملاتی، محدوده حمایت و مقاومت در چارت قیمتی دارایی‌ها است، زیرا محل تقابل جدی عرضه با تقاضا در بازار است.

یک روند صعودی را در نظر بگیرید، با رسیدن قیمت به محدوده‌ی مقاومتی، عده‌ای اقدام به فروش دارایی خود می‌کنند و گروهی با پیش‌بینی ادامه‌دار بودن روند، دارایی خود را حفظ می‌کنند. 

در این مقطع اگر فشار عرضه کمتر از فشار تقاضا شود، روند ادامه می‌یابد و از سد محدوده مقاومتی عبور می‌کند، گروهی از خریداران که منتظر این اتفاق بوده‌اند با پرداخت قیمت‌های بالا اقدام به خرید می‌کنند تا از روند جا نمانند.

حال اگر این اتفاق با فشار تقاضا همراه نشود و از سویی گروه دیگر از دارندگان دارایی(نوسان‌گیرها) هم با شناسایی سود، اقدام به فروش کنند، این دو نیرو سبب می‌شود تا روند از ادامه حرکت باز بماند و قیمت دارایی به سطح مقاومت شکسته شده برگردد که از حالا نقش حمایت را بازی خواهد کرد.

عامل دیگری که در ایجاد این موضوع نقش دارد، عملکرد معامله‌گران تکنیکالیست است، این معامله‌گران بر مبنای آموخته‌های تحلیل تکنیکال بر این باور هستند که همواره روندی که محدوده‌ی حمایت یا مقاومت را می‌شکند، با احتمال بالایی به سطح قبلی پولبک می‌زند. 

از این رو عملکرد این گروه از بازیگران بر مبنای یک رفتار جمعی، می‌تواند دلیلی بر ایجاد پولبک و بعد از آن، افزایش تقاضا در محدوده‌ی حمایتی و ادامه یافتن روند قبلی شود.

انواع پولبک

بر حسب اینکه نقطه بازگشت در پولبک نسبت به محدوده حمایت و مقاومت در کدام محدوده است، سه نوع کلی از پولبک را می‌توان نام برد.

• پولبک عادی(Normal Pullback)

این نوع از پولبک نسبت به باقی موارد، متداول‌تر است و به این صورت رخ می‌دهد که قیمت بعد از رسیدن به محدوده‌ی حمایت یا مقاومت شکسته شده، مجددا به روند قبلی باز می‌گردد.

• پولبک داخلی(Inside Pullback)

گاها مشاهده می‌شود که بعد از پولبک به محدوده حمایت یا مقاومت، قیمت فورا باز نمی‌گردد و در این محدوده‌ همچنان فشار عرضه بر تقاضا غلبه دارد اما به تدریج با کاهش عرضه‌ها در محدوده‌ای خارج از بخش پیش‌بینی شده، روند تغییر جهت داده و باز می‌گردد.

• پولبک خارجی(Outside Pullback)

در این نوع از پولبک غلبه فشار عرضه بر تقاضا یا برعکس، زودتر از محدوده‌ی حمایتی یا مقاومتی رخ می‌دهد و در نتیجه روند قیمتی قبل از رسیدن به محدوده مورد نظر باز‌ می‌گردد که نشان‌دهنده رغبت بازار به ادامه روند جدید است.

در تصویر زیر می‌توان نحوه عملکرد این سه حالت نام برده را مشاهده کرد.

مواردی دیگری از انواع پولبک وجود دارد که بررسی آن‌ها نیاز به دقت و تجربه بالاتری دارد که در ادامه مطرح می‌شوند:

• پولبک کم‌عمق(Shallow Pullback)

در این نوع از پولبک غلبه فشار تقاضا بر عرضه به سختی صورت می‌گیرد و از این رو حرکت در جهت خلاف روند اصلی بسیار محدود بوده و عمق نمی‌یابد.

• پولبک عمیق(Deep Pullback)

این پولبک نسبت به پولبک کم عمق، دارای دامنه تغییرات بیشتری است و نسبت به جهت روند اصلی تغییر زیادی را ایجاد می‌کند.

• پولبک صاف(Flat Pullback)

این پولبک بیشتر در روندهای پرقدرت صعودی یا نزولی رخ می‌دهد و به دلیل شدت فشار در یکی از جهات عرضه و تقاضا، صرفا با مکثی کوتاه، روند ادامه می‌یایبد.

• پولبک شارپ(Sharp Pullback)

واژه sharp در بازارهای مالی اشاره به زمانی دارد که یک رویداد با سرعت بالا و به صورت جهشی رخ می‌دهد که در بازار و روندهای قیمتی اثر می‌گذارد. در موضوع پولبک هم اشاره به زمانی دارد که در آن پولبک با شدت اما در زمان کوتاه رخ داده است.

پولبک‌های پیچیده

مواقع زیادی در بازارهای مالی وجود دارد که تشکیل پولبک به سادگی روش‌های گفته شده نیست و تشخیص آن زمان و دقت بیشتری نیاز دارد. به همین جهت استفاده از این نوع پولبک برای انجام معاملات می‌تواند ریسک‌ را به صورت قابل توجهی افزایش دهد.

برای تشخیص این نوع از پولبک‌ها باید توجه داشت که معمولا دارایی مورد بررسی یک روند قوی را طی کرده و به دنبال آن‌ ممکن است قیمت در محدوده‌ای جمع شود یا برای بازه کوتاهی خلاف این روند غالب حرکت کند. پس از این مرحله تجمع، بازار تلاش می‌کند که حرکت اولیه روند را ادامه دهد. اما این تلاش نمی‌تواند با سرعت پیش رود و باعث یک پولبک می‌شود.

چیزی که باعث پیچیده شدن پولبک(Complex Pullbacks) می‌شود اصطلاحا لغزشی است که باعث تغییر در حرکات پولبک شده و منجر به ایجاد الگوهای پیچیده‌تر می‌شود.

تشخیص پولبک‌های پیچیده را می‌توان با استفاده از روش‌های مختلف تحلیل تکنیکال راحت‌تر کرد که در ادامه برخی از این موارد بیان می‌شود.

• تشخیص پولبک پیچیده به کمک اندیکاتور

برای این کار می‌توان از اندیکاتورهای مختلف استفاده کرد. نکته‌ای که باید بدانید این است که باید از اندیکاتوری برای این کار استفاده کنید که شناخت، مهارت و تجربه کافی در استفاده از آن اندیکاتور داشته باشید.

در ادامه از اندیکاتور Keltner Channels استفاده شده است. این اندیکاتور یک کانال را ترسیم می‌کند که میانه این کانال با استفاده از میانگین متحرک نمایی 20 روزه ساخته شده و همچنین سقف و کف کانال با استفاده از اندیکاتور (Average True Range(ATR برای روند قیمتی دارایی ترسیم شده است.

همانطور که در تصویر زیر مشخص شده با استفاده از این اندیکاتور، سقف و کف احتمالی و همچنین میانه تغییرات قیمت دارایی را می‌توانید مشاهده کنید. یکی از مواقعی که احتمال رخ دادن پولبک پیچیده افزایش می‌یابد در سقف کانال است که این پولبک می‌تواند تا میانه کانال یا حتی کف آن ادامه‌دار شود. سایر موارد  نیز در تصویر زیر ذکر شده است.

به همین ترتیب در نواحی که بیشترین احتمال سیگنال‌‌دهی اندیکاتورها وجود دارد، می‌توان به دنبال پولبک‌های پیچیده بود.

• تشخیص پولبک پیچیده به کمک الگوها

در ادامه تعدادی از پولبک‌های پیچیده که در قالب الگو‌های قیمتی قابل تشخیص هستند، بیان می‌شود:

• پولبک کنج(Wedge Pullback)

در این نوع از الگو قیمتی که معمولا در میانه یک روند غالب رخ می‌دهد، توقع داریم تغییرات قیمتی دارایی به شکلی شود که اگر دو خط حمایت و مقاومت داینامیک(خط روندی) ترسیم کنیم، انتهای این خطوط به یکدیگر نزدیک شده و قیمت در یک کنج فشرده شود و سپس باعث ایجاد تغییر روند قیمتی شود. کل تغییرات قیمتی داخل این الگو را می‌توان به عنوان یک پولبک در نظر گرفت. شکل زیر نشانگر این نوع از پولبک پیچیده است.

• پولبک پرچم(Flag Pullback)

این الگو نیز از جمله الگوهای قیمتی مطرح در بازارهای مالی است که می‌تواند در قالب یک الگوی پولبک پیچیده هم عمل کند. این الگو به مانند نامش شبیه به یک میله و پرچم عمل کرده و می‌تواند روند را با ابهام ادامه‌دار بودن یا شکست مواجه سازد. برای درک بیشتر به تصویر زیر توجه نمایید.

• الگوی کندل استیک پوششی(Engulfing)

الگوی پوششی از جمله الگوهای پرکاربرد کندل استیک است. نشانگر این الگو دو کندل قیمتی در نمودار است که خلاف جهت یکدیگر هستند و بدنه کندل آخر به صورت کامل، بدنه کندل قبلی را در بر می‌گیرد که نشان‌دهنده تغییر قابل توجه در جهت تقاضا نسبت به کندل قبل است.

حال اگر این کندل در محدوده‌ی حمایت یا مقاومت رخ دهد، می‌تواند اطلاعات خوبی نسبت به وقوع پولبک و ادامه جهت تغییرات قیمت دارایی به معامله‌گران بدهد.

تفاوت اصلاح قیمت و پولبک چیست؟

با توجه به توضیحاتی که در مورد پولبک داده شد تا حدود زیادی نحوه عملکرد پولبک مشخص شد. پولبک معمولا ساختاری موقتی و کوتاه مدت دارد به طوری که توقع داریم بعد از عبور قیمت از یک محدوده حمایت/مقاومت و شکست آن، مجددا قیمت به این محدوده بازگردد و فرصت معامله‌ را برای فعالین بازار ایجاد کند و سپس روند قبلی ادامه‌دار شود.

اما اصلاح قیمت به موقعیتی گفته می‌شود که در آن روند قیمتی با برخورد به محدوده حمایت/ مقاومت مالی از آن عبور نکرده و سپس قیمت تغییر جهت قابل توجهی را تجربه می‌کند که به آن اصلاح قیمتی گفته می‌شود. این اصلاح می‌تواند به صورت کوتاه‌مدت یا بلندمدت مشاهده شود. معمولا در اصلاح قیمتی، فشار نیروهای عرضه‌کننده به بازار، تداوم زمانی دارد.

استراتژی‌های معامله بر اساس پولبک

معامله‌گران بر اساس استراتژی و میزان ریسکی که در معاملات خود رعایت می‌کنند، می‌توانند از نواحی شناخته شده به عنوان پولبک، برای ورود به بازار و کسب سود بهره ببرند، در ادامه برخی از استراتژی‌های متداول توضیح داده ‌می‌شود:

• پولبک به محدوده مقاومت شکسته شده

یکی از استراتژی‌های پرکاربرد برای معامله‌گران این است که بعد از شکسته شدن یک محدوده‌ی مقاومتی، منتظر بازگشت روند به این محدوده شکسته شده می‌مانند تا با استفاده از این موقعیت، دارایی مورد نظر خود را با قیمت مناسب‌تری خریداری کنند.

• معامله بعد از پولبک به خط روند داینامیک

یکی از موقعیت‌هایی که معمولا نوسان‌گیران به دنبال آن هستند معامله بعد از پولبک به خط روند است که در بورس ایران این استراتژی، پولبک به خط روند نزولی شکسته شده است(در بازارهای دو طرفه که امکان گرفتن موقعیت معاملاتی شورت (Short Sell) وجود دارد، این استراتژی، پولبک به خط روند صعودی شکسته شده است).

همانطور که گفته شد، از آن‌جایی‌که یکی از روش‌های شناسایی پولبک استفاده از اندیکاتورهاست، متناسب با اندیکاتور و پولبک شناسایی شده به آن، معامله‌گران می‌توانند استراتژی‌های معاملاتی مختلفی را نیز اتخاذ کنند.

روش تشخیص پولبک معتبر چیست؟

برای این‌که بتوان پولبک معتبر را تشخیص داد و در معاملات از آن استفاده کرد، باید به چند عامل مهم توجه کرد:

• حمایت و مقاومت معتبر

یکی از مهمترین عوامل تشخیص پولبک، استفاده از حمایت و مقاومت است. زمانی پولبک معتبر است که محدوده‌ی حمایت و مقاومت انتخاب شده، اعتبار بالایی دارد و روندهای قیمتی در گذشته، تعداد دفعات زیادی به آن‌ محدوده واکنش داده باشند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این موضوع می‌تونید مقاله سطح حمایت و مقاومت در بورس را مطالعه نمایید.

• تائید حجم معاملات

از جمله مواردی که می‌توان آن را به عنوان تائید‌کننده خوبی برای تشخیص پولبک دانست، افزایش حجم معاملات در محدوده پولبک است که با برخورداری از سایر شرایط، نشان‌دهنده افزایش تقاضا برای آن دارایی است.

• بررسی اخبار موجود در بازار 

ممکن است در این محدوده، اخبار مرتبط با آن دارایی افزایش یابد و به معاملات سوگیری داده و هیجانات را در معاملات غالب کند. از این رو توجه به این موضوع در محدوده پولبک می‌تواند ریسک موجود را کاهش دهد.

• مشاهده تایم فریم بالاتر

اگر در تایم فریم‌های پایین معامله می‌کنید، حتما تایم فریم بالاتر را نیز مورد بررسی قرار دهید تا نسبت به تشخیص خود در مورد نقاط پولبک، اطمینان کافی حاصل کنید.

• تایید با استفاده از اندیکاتورها

اگر در معاملات از اندیکاتورهای پرکاربردی مانند RSI برای ورود به معامله استفاده می‌کنید، حتما تائیدیه این ابزار را نیز دریافت کرده و بعد وارد پوزیشن شوید.

چه زمانی پولبک باطل می‌شود؟

نکته اصلی در پولبک این بود که بعد از بازه کوتاهی که روند، تغییر جهت داد این توقع وجود دارد که قیمت مجددا به روند اصلی بازگردد. پس اگر این مسئله نقض شد، بهتر است موارد زیر چک شود:

• حمایت یا مقاومتی که به آن پولبک زده شده

اگر این محدوده از دست برود و با مواردی مانند نوع کندل یا حجم معاملات این موضوع را تایید شود، احتمالا پولبک باطل شده است و نیاز به بررسی دارد.

• تغییرات حجم معاملات

اگر در روند مخالف پولبک، حجم معاملات افزایش قابل توجهی یافت و میزان معاملات تغییر جهت را تایید کرد حتما سایر شرایط را نیز بررسی کنید تا از صحت معامله خود مطمئن شوید.

• اخبار

گاها اعلام یک خبر تایید شده که در روند قبلی وجود نداشت، می‌تواند با ایجاد ترس در بازار، روند معاملات را تغییر داده و پولبک را نقض کند.

همچنین مشاهده الگوهای کلاسیک، سیگنال‌های ناشی از اندیکاتورهای معتبر مانند واگرایی و… نیز از جمله مواردی است که می‌‌تواند معامله‌گر را نسبت به ابطال پولبک آگاه کند.

جمع‌بندی

در این مقاله تلاش شد یکی از مفاهیم پرکاربرد در بازارهای مالی طرح شده و به سوال پولبک(pullback) چیست؟ پاسخ داده شود و در ادامه به مباحث مربوط به انواع پولبک، روش تشخیص، استراتژی‌های معاملاتی و اعتبارسنجی پولبک‌ها پرداخته شد تا معامله‌گران بتوانند با دیدی باز نسبت به موقعیت‌های مشابه در بازارهای مالی تصمیم بگیرند.