ضرایب پوشش ریسک یونانی در آپشن

قرارداد اختیار معامله یا آپشن یکی از پرکاربردترین ابزارهای مالی در جهان است. قراردادهای اختیار معامله جز پرریسک‌ترین اوراق بهادار هستند، اما معامله آن‌ها بر اساس ارزیابی ریسک و استراتژی‌های معاملاتی می‌تواند بسیار سودآور باشد. در این مقاله به بررسی ضرایب پوشش ریسک یونانی یا Option Greeks در آپشن خواهیم پرداخت.

ضرایب پوشش ریسک یونانی چیست؟

ضرایب پوشش ریسک یونانی یا Option Greeks پارامترهای مالی هستند که معامله‌گران از آن‌ها جهت ارزیابی ریسک قراردادهای اختیار معامله استفاده می‌کنند. ۴ ضریب اصلی پوشش ریسک یونانی وجود دارد که عبارتند از:

• دلتا (Delta)

• گاما (Gamma)

• تتا (Theta)
• وگا (Vega)

در ادامه به بررسی هر ۴ ضریب پوشش ریسک یونانی خواهیم پرداخت.

دلتا در آپشن

دلتا (Delta) در آپشن نشان‌دهنده میزان حساسیت قیمت قرارداد اختیار معامله نسبت به تغییرات قیمت دارایی پایه است. به بیان ساده‌تر، دلتا مشخص می‌کند اگر قیمت دارایی پایه یک واحد تغییر کند، قیمت قرارداد آپشن چقدر تغییر خواهد کرد.

به طور مثال قیمت هر سهم از نماد «فولاد» ۲۰۰ تومان است. یک قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۹۰ تومان و دلتای ۰/۷۵ در دسترس است. در صورتی که قیمت سهم به ۲۱۰ تومان برسد، قیمت پرمیوم هر قرارداد اختیار معامله به‌طور تقریبی ۷/۵ تومان افزایش پیدا خواهد کرد. 

گاما در آپشن

گاما میزان تغییرات دلتا نسبت به تغییر قیمت دارایی پایه را نشان داده و به عبارتی اگر دلتا سرعت تغییرات باشد، گاما شتاب تغییرات است. در حقیقت، گاما نشان می‌دهد که دلتا چقدر با تغییر قیمت دارایی پایه تغییر می‌کند.

به طور مثال دلتا یک قرارداد اختیار خرید در حال حاضر ۰/۵ است. در صورتی که گاما ۰/۱ باشد و قیمت دارایی پایه یک واحد افزایش پیدا کند، دلتا نیز از ۰/۵ به ۰/۶ واحد افزایش پیدا خواهد کرد.

چند نکته درباره گاما:

• وقتی گاما زیاد باشد، دلتا نیز به سرعت می‌تواند افزایش پیدا کند و ریسک موقعیت را بالا ببرد.
• گاما معمولا زمانی که قرارداد در وضعیت ATM یا بی‌تفاوت قرار دارد و به تاریخ سررسید نزدیک است دارای بیشترین مقدار است.
• معامله‌گرانی که می‌‌خواهند دلتا در حالت خنثی یا Delta-Neutral باقی بماند، بر اساس میزان گاما، موقعیت‌های معاملاتی خود را می‌توانند مدیریت کنند.

تتا در آپشن

تتا در آپشن وابستگی زیادی به پدیده زوال زمانی و همچنین ارزش زمانی دارد. در حقیقت، تتا میزان کاهش ارزش یک قرارداد اختیار معامله را در طول زمان نشان می‌دهد با فرض بر ثابت بودن سایر عوامل تاثیرگذار مانند قیمت دارایی پایه یا سطح نوسانات در قیمت دارایی پایه. به بیان ساده‌تر، تتا بیان می‌کند که با گذشت هر روز، چه میزان از ارزش ذاتی آپشن از دست خواهد رفت.

به طور مثال ارزش پرمیوم یک اختیار خرید ۱۵۰ ریال بوده و میزان تتا برای آن ۵- ریال در روز است. با فرض ثابت بودن قیمت دارایی پایه و میزان نوسانات قیمتی، تا تاریخ سررسید روزانه ۵ ریال از ارزش پرمیوم کاسته خواهد شد.

چند نکته کلیدی درباره تتا:

• برای خریدار اختیار معامله علامت تتا همواره منفی است.
• برای فروشنده اختیار معامله علامت تتا همیشه مثبت است.
• هر چه به تاریخ سررسید اختیار معامله نزدیک‌تر می‌شویم، میزان تتا افزایش می‌یابد.
• قراردادهای اختیار معامله در موقعیت بی‌تفاوت یا ATM دارای بیشترین میزان تتا هستند.

وگا در آپشن

وگا بیان می‌کند که قیمت یک آپشن چقدر نسبت به تغییر در نوسان ضمنی (IV) دارایی پایه حساس است. نوسان ضمنی یا Implied Volatility نشان‌دهنده میزان نوسانی که بازار انتظار دارد در آینده برای یک دارایی (مانند سهم) رخ دهد. در حقیقت، نوسان ضمنی به نوسان احتمالی یا پیش‌بینی‌شده در آینده مرتبط بوده و نوسان تاریخی یا HV نوسانی است که در گذشته رخ داده است. لازم به ذکر است که نوسان ضمنی از قیمت قراردادهای اختیار معامله به‌دست می‌آید.

برای محاسبه نوسان ضمنی یا IV می‌توان از ابزارهایی مانند ماشین حساب بلک شولز استفاده کرد. در خصوص ارتباط میان وگا و IV می‌توان به نقش مهم نوسانات در دارایی پایه اشاره کرد که باعث نوسانات شدید در ارزش آپشن می‌شود.

به طور مثال اگر وگا برای یک آپشن برابر با ۱۰ و پرمیوم ۱۵۰ ریال باشد، در صورتی که نوسان ضمنی از ۳۰ درصد به ۳۱ درصد افزایش پیدا کند، قیمت آپشن از ۱۵۰ ریال به ۱۶۰ ریال افزایش می‌یابد.

چند نکته کلیدی درباره وگا:

• وگا می‌تواند بدون تغییر در قیمت دارایی پایه، صرفاً به دلیل تغییر در نوسان ضمنی افزایش یا کاهش یابد.
• وگا ممکن است در واکنش به حرکت‌های سریع در دارایی پایه افزایش یابد.
• با نزدیک شدن اختیار معامله به تاریخ سررسید، مقدار وگا کاهش می‌یابد.

کلام پایانی

ضرایب پوشش ریسک یونانی‌ یا The Greeks ابزارهای مهمی برای اندازه‌گیری ریسک‌ها و بازدهی در موقعیت‌های معاملاتی اختیار معامله هستند.  زمانی که درک روشنی از اصول اولیه آن‌ها داشته باشید، می‌توانید این دانش را در استراتژی‌ های معاملاتی در آپشن استفاده و سود خود را به حداکثر برسانید.  برای درک احتمال سودآوری یک معامله، ضروری است که بتوانید مجموعه‌ای از شاخص‌های سنجش ریسک را ارزیابی و تحلیل کنید.