همه چیز درباره صندوق پروژه نیروگاه خورشیدی فارابی
با توجه به افزایش روزافزون تقاضای برق در کشور و ضرورت توسعه پایدار زیرساخت‌های انرژی، توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر به‌عنوان یکی از راهکارهای اصلی تامین برق سالم و پایدار، بیش از پیش اهمیت یافته است. در این مسیر، راه‌اندازی صندوق‌های پروژه بورسی در حوزه تولید انرژی‌های پاک به‌عنوان یک ابزار نوین مالی می‌تواند نقش موثری در جذب سرمایه و تسهیل اجرای پروژه‌های بزرگ داشته باشد. شرکت سبدگردان فارابی با دریافت موافقت اصولی تاسیس نخستین صندوق پروژه بورسی در حوزه احداث نیروگاه خورشیدی، گامی مهم در توسعه بازار سرمایه و حمایت از تولید انرژی‌های تجدیدپذیر برداشته است.
ضرورت راه‌اندازی صندوق پروژه در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر
در سال‌های اخیر، رشد سریع مصرف برق و محدودیت‌هایی که در توسعه نیروگاه‌های فسیلی و هسته‌ای وجود دارد، موجب بروز ناترازی برق در کشور شده است. این ناترازی در برخی مقاطع سال، منجر به خاموشی‌هایی در بخش‌های خانگی و صنعتی شده که این امر به‌طور مستقیم بر اقتصاد و صنایع اثرگذار بوده است. از سوی دیگر، تعهدات بین‌المللی ایران در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و حفظ محیط‌زیست، ایجاب می‌کند که کشور به سمت استفاده گسترده‌تر از انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کند.
صندوق پروژه به‌عنوان ابزاری تخصصی در بازار سرمایه، امکان جذب منابع مالی خرد از سرمایه‌گذاران را فراهم می‌کند تا این منابع به‌طور مستقیم در اجرای پروژه‌های تولید انرژی‌های پاک سرمایه‌گذاری شود. این مدل تامین مالی علاوه بر کاهش ریسک برای سرمایه‌گذاران، امکان بهره‌مندی از مزایایی نظیر معافیت مالیاتی و نقدشوندگی واحدهای سرمایه‌گذاری را نیز فراهم می‌آورد.
طبق اظهارات معاون وزیر نیرو، ظرفیت نیروگاه‌های خورشیدی نصب‌شده در ایران تا پایان اردیبهشت ماه ۱۴۰۴ حدود ۱۷۰۰ مگاوات است که انتظار می‌رود تا پایان سال ۱۴۰۴ به ۱۰,۰۰۰ مگاوات افزایش یابد. از سوی دیگر، مصرف برق کشور با نرخ متوسط رشد سالانه حدود ۶ درصد روبه‌رو است که رشد ۱/۷ درصدی ظرفیت اسمی نیروگاه‌ها، موجب ایجاد ناترازی در تامین برق به‌ویژه در ساعات پیک مصرف شده است. خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده در سال‌های اخیر خسارات قابل‌توجهی به بخش‌های صنعتی و خدماتی وارد کرده است؛ بنابراین صندوق پروژه با هدف جذب سرمایه‌های خرد و هدایت منابع مالی به پروژه‌های تعریف‌شده از جمله نیروگاه‌های خورشیدی، می‌تواند راه‌حلی پایدار برای رفع این معضل باشد.
ویژگی‌ها و ساختار صندوق پروژه نیروگاه خورشیدی فارابی
صندوق پروژه جدید شرکت سبدگردان فارابی با نام «صندوق پروژه راهبرد انرژی فردا» در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، نخستین صندوق پروژه تعریف شده در حوزه نیروگاه‌های خورشیدی است که مجوز موافقت اصولی آن توسط سازمان بورس و اوراق بهادار صادر شده است.
این صندوق با هدف احداث سه نیروگاه خورشیدی با مجموع ظرفیت ۶۰ مگاوات در استان سیستان و بلوچستان راه‌اندازی شده است. هر یک از این سه نیروگاه ظرفیت تقریبی ۲۰ مگاواتی دارند که قرار است در مناطق گوهرکوه، میرجاوه و خاش این استان راه‌اندازی شوند. زمان پیش‌بینی شده برای راه‌اندازی این نیروگاه‌ها نیز حدود ۱۲ ماه پس از شروع عملیات اجرایی در نظر گرفته شده است. صندوق پروژه نیروگاه خورشیدی فارابی با مشارکت عمومی و از طریق جمع‌آوری سرمایه‌های خرد، اقدام به تامین مالی پروژه‌های مذکور می‌کند. این منابع مستقیما در پروژه‌های مذکور سرمایه‌گذاری شده و با نظارت سازمان بورس و سایر ارکان صندوق همچون ناظر فنی، حسابرس و متولی، شفافیت و امنیت سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌شود.
از جمله ویژگی‌های این صندوق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تمرکز بر احداث نیروگاه‌های خورشیدی: پروژه‌های منتخب این صندوق در زمینه توسعه نیروگاه‌های خورشیدی با ظرفیت مناسب و بهره‌وری بالا تعریف شده‌اند که پاسخگوی نیازهای شبکه برق کشور باشند.
- شفافیت عملکرد: صندوق تحت نظارت دقیق سازمان بورس فعالیت می‌کند و گزارش‌های مالی و عملکرد پروژه‌ها به صورت دوره‌ای در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد.
- نقدشوندگی واحدهای سرمایه‌گذاری: واحدهای صندوق امکان خرید و فروش در بازار سرمایه را دارند.
- معافیت‌های مالیاتی: این صندوق از مزایای معافیت مالیاتی برای انتقال دارایی‌ها به صندوق و همچنین برای سرمایه‌گذاران برخوردار است که به افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری کمک می‌کند.
- امکان افزایش سرمایه: صندوق قادر است در طول دوره فعالیت، با توجه به نیاز پروژه‌ها و شرایط بازار، نسبت به افزایش سرمایه اقدام کند و منابع جدید جذب کند.
مزایای صندوق پروژه برای سرمایه‌گذاران و توسعه اقتصادی
۱. جذب سرمایه‌های خرد در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر
یکی از چالش‌های اصلی اجرای پروژه‌های بزرگ انرژی‌های تجدیدپذیر، تامین مالی در مقیاس بزرگ است. صندوق پروژه نیروگاه خورشیدی فارابی با جمع‌آوری سرمایه‌های خرد از سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی، امکان تامین مالی کارآمد و هدفمند را فراهم می‌کند. این مدل به افراد و شرکت‌ها اجازه می‌دهد بدون نیاز به سرمایه هنگفت، در پروژه‌های بزرگ و سودآور مشارکت کنند.
۲. کاهش ریسک سرمایه‌گذاری
مدیریت حرفه‌ای سبدگردان و نظارت سازمان بورس، تضمین‌کننده شفافیت و پیگیری دقیق پیشرفت پروژه‌ها است. همچنین، تقسیم سرمایه در چند پروژه و بهره‌مندی از معافیت‌های مالیاتی، موجب کاهش ریسک سرمایه‌گذاران می‌شود.
۳. کمک به توسعه زیرساخت‌های انرژی پاک و پایداری شبکه برق
افزایش ظرفیت نیروگاه‌های خورشیدی از طریق این صندوق، می‌تواند بخشی از ناترازی برق، مخصوصا در مناطق مورد نظر را جبران کند. کاهش خاموشی‌ها و ارتقای کیفیت برق، اثر مثبت مستقیم بر افزایش تولید صنعتی و رشد اقتصادی دارد.
۴. ایجاد ارزش افزوده اقتصادی و زیست‌محیطی
سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر علاوه بر مزایای اقتصادی، موجب کاهش انتشار آلاینده‌های زیست‌محیطی و حفظ سلامت جامعه می‌شود. صندوق پروژه نیروگاه خورشیدی فارابی به‌عنوان یک ابزار مالی، می‌تواند در تحقق اهداف زیست‌محیطی و سیاست‌های کلان کشور نقش‌آفرینی کند.
چشم‌انداز و آینده ۳ نیروگاه خورشیدی
همان‌طور که بیان شد، این پروژه شامل سه نیروگاه خورشیدی ۲۰ مگاواتی است که در استان سیستان و بلوچستان واقع شده‌اند: نیروگاه گوهرکوه در کیلومتر ۱۲۰ جاده زاهدان – خاش، نیروگاه میرجاوه بین شهرهای میرجاوه و زاهدان، و نیروگاه خاش در منطقه بین خاش و زاهدان قرار دارند. هر یک از این نیروگاه‌ها زمینی به مساحت ۳۰ هکتار با اجاره بلندمدت ۲۰ ساله در اختیار دارند. نیروگاه گوهرکوه برق تولیدی خود را در شش سال اول با نرخ ثابت ۶/۹ سنت به ازای هر کیلووات ساعت می‌فروشد و پس از آن، فروش برق آن در تابلو برق سبز بورس انرژی صورت می‌گیرد؛ اما نیروگاه‌های میرجاوه و خاش برق تولیدی خود را از ابتدای بهره‌برداری به مدت ۲۰ سال در تابلو برق سبز بورس انرژی عرضه می‌کنند. میزان تولید برق سالانه نیروگاه‌های گوهرکوه و میرجاوه حدود ۴۱ میلیون کیلووات ساعت و نیروگاه خاش حدود ۴۲ میلیون کیلووات ساعت برآورد شده است.
از نظر آینده مالی، سه سناریو برای نرخ فروش برق این نیروگاه‌ها پیش‌بینی شده است: حالت محتمل با نرخ فروش حدود ۶/۱ سنت، حالت خوشبینانه با نرخ ۷/۴۸ سنت و حالت بدبینانه با نرخ ۵/۰۲ سنت به ازای هر کیلووات ساعت. عرضه برق این سه نیروگاه (برای گوهرکوه بعد از سال ششم)، در تابلو برق سبز بورس انرژی صورت می‌پذیرد و ساز و کار قیمت‌گذاری مبتنی بر عرضه و تقاضا است. این سناریوها به سرمایه‌گذاران امکان ارزیابی ریسک و بازده مالی پروژه را می‌دهد و مشخص می‌کند که پروژه در شرایط مختلف می‌تواند سودآوری مناسبی داشته باشد.
جمع‌بندی
راه‌اندازی صندوق پروژه راهبرد انرژی فردا توسط گروه مالی فارابی، نقطه عطفی در توسعه بازار سرمایه و اقتصاد سبز کشور است. این صندوق با هدف تحقق شعار سال تحت عنوان «سرمایه‌گذاری برای تولید»، همسو با سیاست‌های کلان کشور در حوزه توسعه انرژی‌های پاک، فرصتی مناسب برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌آورد تا علاوه بر کسب سود مالی، نقش مهمی در بهبود وضعیت زیست‌محیطی و افزایش تولید ملی ایفا کنند.
پیش‌بینی می‌شود با توسعه این صندوق و راه‌اندازی صندوق‌های پروژه مشابه، زمینه برای تامین مالی پایدار و جذب سرمایه‌های خرد در پروژه‌های بزرگ انرژی پاک فراهم شود و به تدریج سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی کشور افزایش یابد که این امر به نفع اقتصاد، محیط زیست و جامعه خواهد بود.
