آشنایی با خطای لنگر انداختن و تاثیر آن بر معاملات سهام

ورود به بورس برای سرمایه‌گذاران تازه‌کار با سوالات بسیاری همراه است. آشنایی با نحوه سرمایه‌گذاری و کسب سود در این بازار از یک سو و مقابله با عوامل روانشناختی موثر بر رفتار سرمایه‌گذاران و نحوه عملکرد بازار از سوی دیگر، می‌تواند موانعی جدی بر سر راه افرادی قرار دهد که به تازگی وارد این بازار شده‌اند. در این مقاله ضمن معرفی یکی از خطاهای رفتاری موثر بر عملکرد سرمایه‌گذاران تحت عنوان «خطای لنگر انداختن» به روش‌های مقابله با آن از جمله گذراندن دوره آموزش بورس، خواهیم پرداخت.

اطلاعات اولیه تا حد زیادی بر تصمیم نهایی افراد تاثیر می‌گذارند

ممکن است هنگام مذاکره در ارتباط با میزان حقوق یا اجاره‌بها، به‌صورت ناخودآگاه از تکنیکی تحت عنوان «لنگر انداختن» استفاده کرده باشید. تصور کنید مالک یک واحد مسکونی قصد دارد در سال جدید اجاره واحد خود را از مبلغ 5 میلیون، به 8 میلیون تومان افزایش دهد. در چنین شرایطی به هدف دستیابی قطعی به مبلغ مورد نظر خود یعنی 8 میلیون، ابتدا مبلغی بالاتر و غیرواقعی مانند 10 میلیون را به مستاجر پیشنهاد می‌دهد و مستاجر نیز از دو برابر شدن ناگهانی اجاره نگران می‌شود و به‌طور ناخودآگاه تصور می‌کند ارزش اصلی اجاره ملک مورد نظر 10 میلیون تومان است و شروع به چانه‌زنی می‌کند. در نهایت نیز چنین به‌نظر می‌رسد که مالک به مبلغ 8 میلیون تومان «راضی شده‌»! اما در واقع به هدف خود که افزایش اجاره از 5 به 8 میلیون تومان بوده، رسیده است.

تعریف لنگر انداختن

مطالعات نشان داده‌اند ذهن افراد برای اطلاعات اولیه دریافتی خود بیش از حد اعتبار قائل است و ارزش تمام داده‌های بعدی که به‌دست می‌آورد را کمتر از نخستین داده‌های به‌دست آمده برآورد می‌کند. در مثال ذکر شده، اجاره ماهیانه 10 میلیون تومان، اولین داده‌ای است که مستاجر دریافت می‌کند؛ بنابراین به‌صورت ناخودآگاه اعتبار زیادی برای آن قائل می‌شود و این مبلغ را به‌عنوان اجاره بهای اصلی ملک در نظر می‌گیرد. این موضوع که در علم اقتصاد رفتاری به «خطای لنگر انداختن» معروف است، می‌تواند در بسیاری از جنبه‌های زندگی مالی از جمله ورود به بورس، انتخاب بهترین کارگزاری بورس یا تصمیمات مربوط به خرید و نگهداری سهام مشکلاتی ایجاد کند. 

خطای لنگر انداختن در انتخاب

زمانی که برای ورود به بورس تصمیم می‌گیرید، نخستین گامی که باید بردارید، انتخاب یک کارگزاری و دریافت کد بورسی است. برای این منظور لازم است با بررسی برخی از نکاتی که در مطالب گذشته نیز به آن‌ها اشاره شده، در خصوص انتخاب بهترین کارگزاری بورس اقدامات لازم را به‌ عمل آورید.

پیش از انتخاب یک کارگزاری برای دریافت کد بورسی، فراموش نکنید لازم است در این خصوص با بررسی شواهد موجود تصمیم بگیرید؛ چرا که ممکن است در گذشته نامی از یک کارگزاری مشخص را شنیده باشید و ذهن‌تان بدون بررسی عوامل تاثیرگذار بر عملکرد یک شرکت کارگزاری و به‌صورت ناخودآگاه، همان کارگزاری را جهت دریافت کد بورسی و آغاز فعالیت در بورس انتخاب کند؛ بنابراین بسیار مهم است که با آگاهی از وجود خطای لنگر انداختن، قدرت نخستین اطلاعات دریافتی را کاسته و سپس نسبت به انتخاب بهترین کارگزاری بورس اقدام کنید.

چگونه می‌توان اثر خطای لنگر انداختن را به حداقل رساند؟

احتمال اینکه فردی بتواند تاثیر سوگیری‌های رفتاری را از تصمیمات خود به‌طور کامل حذف کند بسیار کم است؛ اما همواره می‌توان با در نظر گرفتن برخی عوامل، سوگیری‌های شناختی و تاثیر آن بر معاملات سهام را تا حد قابل‌توجهی کاهش داد و کنترل کرد. به‌عنوان مثال در ارتباط با خطای لنگر انداختن و البته بسیاری از سوگیری‌های رفتاری دیگر، از طریق مطالعه مقالات و کتب مرتبط، شرکت در دوره آموزش بورس یا گوش دادن به پادکست‌هایی که در زمینه آموزش سواد مالی فعالیت می‌کنند، می‌توانید دانش مالی خود را افزایش داده و به صورت کلی تصمیمات منطقی و عاقلانه‌تری بگیرید.

نهایتاً فراموش نکنید که تاثیر سوگیری‌های رفتاری معمولاً به‌طور کامل حذف نمی‌شود و غیر از افزایش دانش مالی از طریق گذراندن دوره آموزش بورس و مطالعه مطالب مرتبط، آگاهی به احتمال وجود این خطا می‌تواند یکی دیگر از راه‌های مقابله با آن باشد. آگاهی به وجود خطاهای رفتاری مانند نوری در تاریکی عمل می‌کند. اگر در یک انبار شلوغ اما تاریک باشید، احتمال برخورد شما با هر کدام از وسایل بسیار زیاد است؛ اما کافی است در آن انبار چراغی روشن کنید. درست است که روشن کردن چراغ انبار را خلوت‌تر نمی‌کند ولی با نشان دادن عواملی که می‌توانند خطرآفرین باشند، احتمال آسیب دیدن شما کمتر می‌شود.