پذیره‌نویسی چه تفاوتی با عرضه‌ اولیه دارد؟

تفاوت پذیره‌نویسی و عرضه‌ اولیه

اگر به جای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس ترجیح بدهید به‌صورت مستقیم وارد این بازار شوید، لازم است علاوه بر دریافت کد بورسی و البته آموزش بورس، با اصطلاحاتی از قبیل پذیره‌نویسی و عرضه اولیه آشنا شوید.

پذیره‌نویسی و عرضه اولیه دو مورد از مهم‌ترین روش‌های تامین مالی از طریق بازار سرمایه به‌شمار می‌روند. در هر دوی این روش‌ها،‌ نماد جدیدی به بازار اضافه می‌شود که تا پیش از این وجود نداشته یا قابل معامله نبوده است؛ اما تفاوت این روش‌ها در چیست و چرا عرضه یک صندوق درآمد ثابت مانند لبخند فارابی که از طریق پذیره‌نویسی انجام شد و یک شرکت دیگر که سهام خود را به شیوه عرضه اولیه به بازار ارائه می‌کند، متفاوت است؟

در این مقاله ضمن بررسی تعاریف و مراحل انجام پذیره نویسی و عرضه اولیه، تفاوت‌های این دو روش را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

ویدیوی پذیره‌نویسی چه تفاوتی با عرضه‌ اولیه دارد؟

عرضه اولیه چیست؟

همان‌طور که در مقدمه مقاله اشاره شد، عرضه اولیه یکی از متداول‌ترین روش‌های تامین مالی از طریق بازار سرمایه به‌شمار می‌رود. در این روش برخلاف روش‌های مبتنی بر بدهی مانند دریافت وام بانکی یا انتشار اوراق بدهی، شرکت‌ها بخشی از سهام خود را به عموم مردم عرضه می‌کنند. در نتیجه این امر، نماد شرکت مورد نظر وارد بازار بورس و فرابورس شده و قابل معامله می‌شود. در نظر داشته باشید عرضه اولیه و روش‌های مبتنی بر بدهی جایگزین یکدیگر نیستند و مدیران شرکت به اقتضای شرایط و اهداف شرکت می‌توانند هر کدام از این روش‌ها را مورد استفاده قرار دهند.

چرا اقبال تازه‌واردان به عرضه اولیه بیشتر است؟

زمانی که افراد به‌تازگی اقدام به دریافت کد بورسی و آغاز سرمایه گذاری در بورس می‌کنند، سرمایه‌گذاران حرفه‌ای معمولا به آن‌ها پیشنهاد می‌دهند که علاوه بر دریافت آموزش بورس، در ابتدای ورود خود به این بازار، در عرضه‌های اولیه شرکت کرده در سهام شرکتی که به تازگی بورسی(یا فرابورسی) شده سرمایه‌گذاری کنند. علت این امر آن است که سهم‌های تازه‌وارد، با توجه به اینکه عموماً با قیمتی کمتر از ارزش واقعی عرضه می‌شوند، برای مدتی روندی صعودی را طی می‌کنند و معمولا سرمایه‌گذاران با ریسک از دست دادن سرمایه مواجه نمی‌شوند.

یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید در ارتباط با عرضه اولیه در نظر گرفت این است که این شرکت‌ها تا پیش از عرضه اولیه، در بورس یا فرابورس حضور نداشته‌اند و برای ورود به این بازارها باید بخشی از سهام خود را به عموم مردم عرضه کنند؛ بنابراین به یاد داشته باشید، شرکت‌هایی که سهام خود را به صورت عرضه اولیه وارد بازار می‌کنند، تا پیش از عرضه هم در بازار خود فعالیت داشته‌اند و چه بسا شرکت‌هایی بسیار قدیمی باشند؛ اما در بورس حضور نداشته‌اند و با عرضه اولیه، بخشی از سهام خود را به عموم مردم واگذار می‌کنند.

عرضه اولیه به چه روشی انجام می‌شود؟

درحال حاضر عرضه اولیه به شیوه بوک بیلدینگ یا ثبت سفارش انجام می‌شود. در این روش زمان ثبت سفارش مهم نیست و کافیست در بازه زمانی تعیین شده، که معمولا در اطلاعیه عرضه یا پیام ناظر اطلاع‌رسانی می‌شود، سفارش خود را در سامانه معاملات آنلاین کارگزاری‌ها ثبت کنید. به‌عنوان مثال تصور کنید در ارتباط با عرضه اولیه شرکتی در بورس طبق اطلاعیه‌های منتشر شده، سفارش‌ها باید بین ساعت 10 تا 12 صبح ثبت شوند. در این حالت فرقی نمی‌کند شما سفارش خود را راس ساعت 10 ثبت کنید یا آخرین فردی باشید که در بازه زمانی مشخص شده سفارش ثبت می‌کند؛ چرا که در این روش اولیت‌بندی سفارش‌ها برمبنای زمان ثبت سفارش نیست. در ادامه شیوه اولویت‌بندی سفارشات در این روش را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

عرضه اولیه در یک بازه قیمتی کارشناسی‌شده انجام می‌شود و در اطلاعیه عرضه به‌طور مثال بازه 500 تا 550 تومان اعلام خواهد شد. در چنین حالتی اولویت با کسانی است که با قیمت بالاتری سفارش خود را ثبت کرده باشند.

پس از اتمام زمان عرضه اولیه، بسته به حجم سهام عرضه شده، تعداد و قیمت درخواست‌ها، سفارش‌ها تکمیل شده و تعداد سهامی که به هر کد بورسی تعلق می‌گیرد، به سبد دارایی سرمایه‌گذاران اضافه می‌شود؛ در عرضه اولیه، بازگشایی نماد شرکت در اولین روز معاملاتی بعد از عرضه خواهد بود و نماد مورد نظر در دامنه نوسان مجاز روزانه معامله می‌شود. فراموش نکنید برای شرکت در عرضه اولیه لازم است پیش از هر کار نسبت به دریافت کد بورسی، ثبت‌نام و احراز هویت سجام اقدام کرده باشید. برای آشنایی دقیق‌تر با عرضه اولیه، مقاله «عرضه اولیه چیست» را ببینید.

آشنایی با پذیره نویسی و نکات آن

پذیره‌نویسی نیز مانند عرضه اولیه یکی از روش‌های تامین مالی است؛ اما هدف از پذیره نویسی، تامین سرمایه اولیه یک شرکت یا صندوق تازه تاسیس است. به‌عنوان مثال هدف از پذیره نویسی صندوق درآمد ثابت لبخند فارابی، تامین سرمایه مورد نیاز برای شروع فعالیت این صندوق بود. 

بنابراین پذیره‌نویسی برای شرکت‌ها یا صندوق‌هایی انجام می‌شود که قبلا وجود نداشته و در مراحل ابتدایی فعالیت خود و تامین سرمایه اولیه هستند. برخلاف عرضه اولیه، پذیره‌نویسی در یک قیمت ثابت، مثلا 1000 تومان، انجام می‌شود و اولویت‌بندی سفارشات نه برمبنای قیمت سفارش، که براساس زمان ثبت سفارش خواهد بود. پذیره‌نویسی به لحاظ قانونی می‌تواند تا 30 روز به طول انجامد؛‌ اما شرکت‌ها و صندوق‌ها معمولا زمان مشخصی برای پذیره‌نویسی اعلام می‌کنند. به‌عنوان مثال زمان اعلام‌شده برای پذیره‌نویسی صندوق درآمد ثابت لبخند فارابی 5 روز کاری اعلام شده بود که با توجه به استقبال سرمایه‌گذاران و اتمام واحدها، در روز نخست پذیره‌نویسی به پایان رسید؛ بنابراین نمی‌توان حداقل زمان مشخصی را برای یک پذیره‌نویسی اعلام کرد و ممکن است یک پذیره‌نویسی به‌دلیل استقبال سرمایه‌گذاران در ساعات ابتدایی به اتمام برسد.

برای ثبت سفارش خرید سهام یا واحدهای صندوق‌هایی که به شیوه پذیره‌نویسی سرمایه خود را تامین می‌کنند، مانند عرضه اولیه می‌توانید از طریق سامانه معاملاتی تمام کارگزاری‌ها نسبت به ثبت سفارش در قیمت ثابت و البته با حجم مورد نظر خود اقدام کنید. 

نکته دیگری که باید در نظر داشته باشید این است که زمان بازگشایی و شروع معاملات نماد شرکت یا صندوقی که به شیوه پذیره‌نویسی وارد بازار شده باشد، منوط به تکمیل مراحل ثبت بوده و ممکن است حتی تا چند ماه نیز طول بکشد.