آشنایی با نسبت P/E

 آشنایی با مفاهیم و اصطلاحات مالی برای سرمایه گذاری در بورس ضروری است؛ اما مهم‌تر از آشنایی، فراگیری کاربرد این مفاهیم در تجزیه و تحلیل مالی شرکت‌ها است. یکی از مهم‌ترین مفاهیم مالی، P/E یا همان نسبت قیمت به سود هر سهم است که برای ارزیابی میزان ارزندگی سهام شرکت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مطلب با این نسبت مهم مالی و نکات کاربردی آن آشنا می‌شوید.

نسبت P/E چیست؟

نسبت P/E یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها برای سنجش ارزش سهام یک شرکت است که معمولا تحلیلگران بنیادی برای خرید سهام در بورس و تعیین ارزش ذاتی سهم در بورس از آن استفاده می‌کنند. در تعریف ساده می‌توان گفت، نسبت P/E یعنی سرمایه‌گذار باید چقدر پول پرداخت کند تا یک ریال از سود شرکت را به‌دست آورد. به عنوان مثال اگر نسبت‌ P/E شرکتی ۵ باشد، به معنی این است که سرمایه‌گذاران حاضرند برای به‌دست آوردن یک تومان سود، مبلغ ۵ تومان پرداخت کنند.

این نسبت مالی به روش دیگری نیز تفسیر می‌شود که به آن نرخ بازگشت سرمایه می‌گویند. با توجه به این تفسیر، اگر نسبت P/E شرکتی عدد ۵ باشد، به این معنی است که با توجه به سودی که شرکت محقق می‌کند، ۵ سال زمان می‌برد تا اصل سرمایه‌ فرد برگردد.

نحوه محاسبه نسبت P/E

برای محاسبه این نسبت مالی باید قیمت روز سهام شرکت را بر سود هر سهم یا همان EPS‌ تقسیم کنید. به‌عنوان مثال اگر قیمت سهام شرکتی ۱۰۰۰۰ ریال و سود پس از کسر مالیات هر سهم(EPS) آن ۲۰۰۰ ریال باشد، با تقسیم قیمت سهم بر EPS آن، مقدار P/E شرکت ۵ می‌شود.

انواع P/E در بورس

محاسبه مقدار P/E به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. تفاوت این روش‌ها در نحوه محاسبه سود هر سهم یا همان EPS است. در روش اول، محاسبه EPS براساس TTM انجام می‌شود. در این روش مجموع سود‌ یا زیان شناسایی شده شرکت طی یک سال گذشته لحاظ می‌شود. در نظر داشته باشید برای درک بهتر مفهوم EPS، می‌توانید مقاله «کاربرد EPS در بورس چیست؟» را مطالعه کنید.

فرض کنید انتهای سال مالی شرکتی اسفند ماه باشد و درحال حاضر در آبان ماه باشیم. در این شرایط گزارش صورت سود و زیان شرکت برای دوره سه‌ ماهه بهار و تابستان امسال منتشر شده است؛ بنابراین برای محاسبه مقدار سود هر سهم به روش TTM، باید سودی که شرکت به ازای هر سهم در فصل بهار و تابستان سال مالی جاری و پاییز و زمستان سال مالی گذشته ساخته است را با هم جمع کنیم تا مقدار EPS برای یک دوره ۱۲ ماهه محاسبه شود. حال با توجه به فرمول محاسبه P/E قیمت روز سهم را بر مقدار EPS به‌دست آمده تقسیم و مقدار P/E شرکت به روش TTM را به‌دست می‌آوریم.

با توجه به ویژگی‌ها و نحوه محاسبه، بزرگ‌ترین مشکل محاسبه P/E به روش TTM، این است که مقدار آن براساس سودهای شناسایی شده گذشته شرکت محاسبه می‌شود و همان‌طور که می‌دانید، عملکرد گذشته شرکت به هیچ عنوان تضمین‌کننده سودآوری آینده آن نیست. به همین دلیل است که تحلیلگران بنیادی معمولا اقدام به محاسبه مقدار EPS براساس روش‌های تحلیلی می‌کنند. این افراد برای بررسی ارزندگی یک شرکت، معمولا با در نظر گرفتن عواملی مانند نرخ بهره بانکی، نرخ رشد سود شرکت، تورم و… و با استفاده از تحلیل صورت‌های مالی، مقدار EPS را پیش‌بینی می‌کنند که به این روش از محاسبه EPS، روش تحلیلی یا اصطلاحا فوروارد گفته می‌شود. برای محاسبه مقدار EPS به این روش، تحلیلگران باید شناخت مناسبی از صنعت و نماد مربوطه نیز داشته باشند.

روش سوم برای محاسبه P/E نیز روش میانگین‌گیری است. اگه قیمت روز سهام شرکت را بر میانگین سود تحقق‌یافته شش ماه گذشته آن و سود پیش‌بینی‌شده شش ماه آینده تقسیم کنید، مقدار P/E میانگین محاسبه می‌شود.

مقدار P/E همه شرکت‌های فعال در بورس، در سایت TSETMC قابل مشاهده است. با مراجعه به این سایت، در صفحه مربوط به هر نماد، می‌توانید مقدار P/E هر شرکت را مشاهده کنید. توجه داشته باشید، نحوه محاسبه EPS در سایت TSETMC براساس روش TTM است.

P/E منفی به چه معنایی است؟

مقدار P/E به دو عامل قیمت و سود هر سهم وابسته است؛ بنابراین اگر شرکتی به جای سود، زیان شناسایی کرده باشد، طبیعتا مقدار P/E آن منفی خواهد شد. اگر P/E شرکتی به‌طور پیوسته منفی باشد، به این معنی است که شرکت در امر سودسازی ناموفق بوده و اگر این شرایط ادامه‌دار باشد، احتمال ورشکستگی آن در آینده وجود دارد.

توجه داشته باشید که P/E منفی همیشه نشان‌دهنده عملکرد ضعیف شرکت نیست. معمولا شرکت‌های تازه تاسیس، شرکت‌های فعال در حوزه تکنولوژی و شرکت‌هایی که حجم بالایی از سرمایه‌شان را به تحقیقات یا طرح توسعه خاصی اختصاص دادند، ممکن است در مقطعی، P/E منفی داشته باشند؛ اما به صورت‌کلی P/E منفی از دید تحلیلگران، کاربردی ندارد و برای ارزیابی این شرکت‌ها باید از سایر نسبت‌های مالی استفاده کنید.

نتیجه‌گیری

خرید و فروش سهام، تنها با تکیه بر مقدار P/E درست نیست. تضمینی وجود ندارد که P/E شرکت برای همیشه بالا یا پایین باشد. توجه داشته باشید اگر قیمت سهام شرکتی زیر ارزش واقعی آن باشد، ممکن است مدت زمان زیادی طول بکشد تا بازار ارزش آن را اصلاح کند؛ بنابراین خرید سهام در بورس تنها براساس مقدار P/E درست نیست و حتما باید سایر نسبت‌های مالی نیز مورد بررسی قرار گیرد