شرکت پروژه چیست؟

تامین مالی در اقتصاد می‌تواند باعث توسعه کسب و کارهای کوچک، متوسط و بزرگ شده و نتایج قابل توجهی در رشد اقتصادی داشته باشد. تامین مالی به طور مستقیم در افزایش تولید، بهره‌وری، اشتغال و سودآوری کسب و کارها اثرگذار است. یکی از جذاب‌ترین و بهترین روش‌های تامین مالی کسب و کارها راه‌اندازی شرکت پروژه یا Project Company است.

شرکت پروژه چیست؟

شرکت پروژه یا Project Company نوعی از شرکت است که برای به ثمر رسیدن یک پروژه در سطح کلان مانند پروژه‌های صنعتی، معدنی، انرژی، عمرانی و… تشکیل می‌شود. شرکت پروژه معمولا با هدف مدیریت، اجرا و بهره‌برداری از یک پروژه ایجاد شده و در آن منابع مالی، درصد پیشرفت پروژه، مدت زمان بازگشت سرمایه، زمان بهره‌برداری و… تخمین زده شده است. شرکت پروژه‌ها ممکن است پس از پایان پروژه، فعالیت خود را متوقف یا منحل کنند. شرکت پروژه می‌تواند به عنوان یک سرمایه گذاری در بورس نیز محسوب شود.

انواع شرکت پروژه

شرکت پروژه‌ها به ۳ نوع زیر تقسیم می‌شوند:

• شرکت پروژه BOT

شرکت پروژه BOT یا Build-Operate-Transfer که به ترتیب به معنی ساخت، بهره‌برداری و انتقال است، یکی از مدل‌های متداول در اجرای پروژه‌های بزرگ عمرانی، زیربنایی و انرژی است که در آن یک شرکت خصوصی فرایند ساخت، بهره‌برداری و انتقال پروژه به دولت یا کارفرما را انجام می‌دهد. 

مهم‌ترین مزایای شرکت پروژه BOT:

• کاهش بار مالی دولت در تامین سرمایه اولیه پروژه‌های بزرگ
• انتقال ریسک‌های ساخت و بهره‌برداری به بخش خصوصی
• استفاده از تخصص، فناوری و مدیریت بخش خصوصی در اجرای پروژه‌ها
• تضمین کیفیت اجرای پروژه به دلیل مسئولیت شرکت پروژه در بهره‌برداری
• افزایش سرعت در اجرای پروژه‌های زیرساختی و عمرانی

ساخت و تجهیز بزرگراه تهران-شمال، بزرگراه M6 در انگلیس، نیروگاه برق Candida در برزیل از جمله نمونه‌های موفق شرکت پروژه BOT هستند.

• شرکت پروژه BOO 

شرکت پروژه BOO یا Build Operation Own یکی از مدل‌های رایج شرکت پروژه در اجرای پروژه‌های بزرگ زیربنایی، صنعتی و انرژی است که در آن یک شرکت خصوصی، پروژه را در ۳ مرحله ساخت، بهره‌برداری و مالکیت مدیریت می‌کند. در این مدل، مالکیت پروژه به طور دائم در اختیار شرکت پروژه باقی می‌ماند. 

مزایای شرکت پروژه BOO:

• انگیزه بیشتر برای بهره‌وری و نگهداری به دلیل مالکیت دائمی
• سهولت در تصمیم‌گیری‌های عملیاتی بدون نیاز به هماهنگی با دولت
• جذب سرمایه‌گذاران خصوصی با هدف مالکیت بلندمدت
• امکان استفاده از فناوری و نوآوری بیشتر توسط بخش خصوصی

از جمله موفق‌ترین شرکت پروژه‌های مدل BOO در جهان می‌توان به نیروگاه خورشیدی Noor Ouarzazate در مراکش اشاره کرد. بسیاری از نیروگاه‌های انرژی تجدیدپذیر و سبز در جهان از این نوع شرکت پروژه‌ها هستند. 

• شرکت پروژه EPC

شرکت پروژه  EPC یا Engineering Procurement Constructions  نوعی از شرکت پروژه است که به صورت جامع و یکپارچه، کل فرآیند اجرای یک پروژه را از مرحله مهندسی، تامین تجهیزات و کالا و ساخت و نصب بر عهده دارد. شرکت مپنا با نماد «رمپنا» معمولا نقش EPC در طراحی و اجرای پروژه‌های نیروگاهی دارد. 

مزایای شرکت پروژه EPC:

• کاهش پیچیدگی در مدیریت پروژه برای کارفرما
• امکان کنترل بهتر هزینه‌ها و زمان‌بندی پروژه
• بهبود هماهنگی بین بخش‌های مختلف پروژه
• کاهش ریسک فنی و اجرایی برای کارفرما
• جذب پیمانکاران تخصصی و باتجربه برای اجرای پروژه

در جدول زیر می‌توانید تفاوت انواع شرکت پروژه‌ها را مشاهده کنید:

ویژگی های شرکت پروژه

شرکت پروژه‌ها بر خلاف شرکت‌های رایج مانند شرکت‌‌های سهامی عام و خاص، دارای ویژگی‌های خاصی بوده که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:

• شرکت پروژه تنها برای یک هدف مشخص یعنی اجرای یک پروژه تعریف می‌شود.
• دارایی‌ها، سرمایه و نیروی انسانی آن معمولاً صرفاً برای آن پروژه خاص به کار گرفته می‌شود.
• فعالیت شرکت پروژه معمولاً تا پایان پروژه ادامه دارد و پس از آن ممکن است شرکت منحل شود یا کارایی‌اش را از دست بدهد.
• برای پروژه معمولاً تامین مالی مستقل در نظر گرفته می‌شود و شرکت پروژه می‌تواند تسهیلات مالی، سرمایه‌گذاری و منابع مالی مجزا داشته باشد.
• تامین مالی پروژه از طریق جذب سرمایه‌گذاران یا وام‌ها انجام می‌شود.

مهم ترین مزایای شرکت پروژه

مهم ترین مزایای شرکت پروژه عبارتند از:

• تمرکز کامل بر هدف پروژه
• استقلال مالی و حقوقی پروژه
• تسهیل جذب سرمایه‌گذاران
• مدیریت ریسک به صورت تخصصی
• افزایش شفافیت و کنترل پروژه
• امکان تعریف ساختار مدیریت تخصصی

قوانین پذیرش شرکت پروژه در بورس

در بازار سرمایه امکانات مناسبی جهت تامین مالی و توسعه کسب و کارها مانند بازار نوآفرین فرابورس و تامین مالی جمعی وجود دارد. شرکت‌های پروژه که معمولاً برای تامین مالی و اجرای پروژه‌های بزرگ با ساختار مشخص ایجاد می‌شوند، باید مطابق مقررات خاصی فعالیت کنند تا شفافیت، سلامت مالی و حفاظت حقوق سرمایه‌گذاران حفظ شود. بازار سرمایه بهترین محل برای تامین مالی شرکت‌های پروژه بوده و مشارکت بالای سرمایه‌گذاری در بورس باعث می‌شود تا شرکت‌های پروژه نیز بتوانند منابع مالی مورد نیاز خود را با مشارکت تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران خرد و کلان در بازار سرمایه جذب کنند. قوانین پذیرش شرکت پروژه در بورس به شرح زیر است:

• ارائه طرح توجیهی کامل که شامل شرح پروژه، برآورد هزینه‌ها، زمان‌بندی، منابع تامین مالی و جریان‌های نقدی پیش‌بینی شده باشد.
• اعضای هیئت‌مدیره پروژه باید معرفی شوند.
• شرکت پروژه باید صورت‌های مالی شفاف و جداگانه برای پروژه تهیه و منتشر کند.
• گزارش‌های پیشرفت پروژه، گزارش‌های مالی و جریان نقدی باید به موقع ارائه شود.
• قراردادهای با پیمانکاران، تامین‌کنندگان و سرمایه‌گذاران به صورت شفاف باید اعلام شود.

کلام پایانی

شرکت پروژه یک ساختار سازمانی تخصصی است که به منظور مدیریت، اجرای دقیق و بهره‌برداری از پروژه‌های بزرگ و کلان مانند پروژه‌های صنعتی، معدنی، انرژی و عمرانی تشکیل می‌شود. این شرکت‌ها معمولاً منابع مالی، نیروی انسانی و دارایی‌های خود را متمرکز بر یک پروژه خاص کرده و با هدف مشخصی مانند بازگشت سرمایه و تحقق زمان‌بندی پروژه فعالیت می‌کنند. همچنین این شرکت‌ها باعث افزایش شفافیت، کنترل بهتر فرآیندها و تسهیل مدیریت پروژه‌های بزرگ می‌شوند. در نهایت، شرکت پروژه به عنوان یکی از بهترین روش‌های تامین مالی در اقتصاد، نقش مهمی در توسعه کسب‌وکارها و رشد اقتصادی ایفا می‌کند و با بهره‌گیری از مدل‌های مختلف، زمینه موفقیت پروژه‌های کلان را فراهم می‌آورد.