صندوق شاخصی چیست؟

بررسی شاخص‌ها در بورس برای سرمایه‌گذاران امر بسیار مهمی محسوب می‌شود. در حقیقت، برخی از شاخص‌ها به عنوان دماسنج بازار شناخته می‌شوند و به نوعی نشان‌دهنده شرایط کلی اقتصاد یک کشور هستند. سرمایه‌گذارانی که تمایل دارند همگام با شاخص‌ها در بازار حرکت کنند باید در صندوق شاخصی سرمایه‌گذاری کنند.

صندوق شاخصی چیست؟

صندوق شاخصی یا Index Fund نوعی صندوق سرمایه‌ گذاری مشترک یا قابل معامله (ETF) است که هدف آن دنبال کردن یک شاخص خاص مانند شاخص کل بورس است. در حقیقت، سبد دارایی صندوق شاخصی از نظر وزنی شباهت زیادی به شاخص مد نظر دارد. به طور مثال شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران یا TEDPIX را در نظر بگیرید. بالاترین وزن در این شاخص‌ را نمادهایی دارند که دارای بالاترین میزان ارزش بازار هستند و از جمله این نمادها می‌توان به فارس، فولاد، وبملت، فملی و… اشاره کرد. معمولا یک صندوق شاخصی نیز برای اینکه بتواند عملکردی شبیه شاخص کل داشته باشد، پرتفوی آن بر اساس تاثیرگذارترین سهم‌ها بر شاخص تشکیل می‌شود.

ویژگی های صندوق شاخصی 

صندوق‌های شاخصی در مقایسه با سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری از ویژگی‌های متفاوتی برخوردار هستند. مهم‌ترین تفاوت یک صندوق شاخصی با سایر صندوق‌ها، مدیریت آن‌هاست. مدیریت دارایی صندوق‌های شاخصی از نوع مدیریت دارایی غیرفعال یا Passive است. 

در مدیریت دارایی غیرفعال، مدیر یا مدیران صندوق پرتفویی از دارایی‌ها را برای یک بازه بلند‌مدت تشکیل می‌دهند. در مدیریت دارایی فعال، مدیر صندوق در جهت سودآوری یا مدیریت ریسک به صورت فعال اقدام به خرید و فروش دارایی‌ها می‌کند. 

از نظر ریسک صندوق‌های شاخصی در مقایسه با صندوق‌هایی که مدیریت فعال دارند، پرریسک‌تر هستند. زیرا، نوسانات شاخص‌ها می‌تواند اثر قابل توجه بر خالص ارزش دارایی ها (NAV) صندوق‌های شاخصی داشته باشد. با این حال، تنوع‌پذیری صندوق‌های شاخصی تا حدودی می‌تواند ریسک مدیریت غیرفعال را کاهش دهد. 

انواع صندوق های شاخصی

صندوق‌های شاخصی می‌توانند در شاخص‌های مختلفی سرمایه‌گذاری و فعالیت کنند. در ایران، صندوق‌های شاخصی معمولا شاخص‌های فعال در بازار سهام را دنبال می‌کنند. شاخص کل، شاخص هم‌وزن، شاخص ۳۰ شرکت برتر، شاخص ۵۰ شرکت برتر و … از جمله شاخص‌هایی هستند که حداقل یک صندوق شاخصی به صورت فعال در آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده است.

در کشورهای دیگر مانند آمریکا، صندوق‌های شاخصی در سایر شاخص‌ها مانند شاخص اوراق درآمد ثابت، شاخص کالایی و … نیز سرمایه‌گذاری می‌کنند. از جمله مهم‌ترین انواع صندوق‌های شاخصی می‌توان به صندوق‌های زیر اشاره کرد:

• صندوق شاخصی سهامی

• صندوق شاخصی در اوراق بدهی

• صندوق شاخصی کالایی

• صندوق شاخصی ترکیبی

صندوق‌های شاخصی از لحاظ عملکرد به صندوق بخشی شباهت دارند. با این حال، نوع مدیریت غیرفعال دارایی در صندوق شاخصی، این صندوق را نسبت به صندوق بخشی متمایز می‌کند.

بهترین صندوق های شاخصی در جهان

صندوق‌های شاخصی در جهان و خصوصا کشور آمریکا در بین سرمایه‌گذاران بسیار محبوب هستند. در نمودار زیر می‌توان بازدهی صندوق شاخصی مبتنی بر S&P 500 را از سال ۱۹۷۰ تا ۲۰۲۲ مشاهده کرد:

همانطور که مشاهده می‌کنید ارزش ۱۰۰ دلار در سال ۱۹۷۰ میلادی به بیش از ۲۲ هزار دلار در سال ۲۰۲۲ رسیده است. از جمله مهم‌ترین صندوق‌های شاخصی جهان می‌توان به صندوق‌های زیر اشاره کرد:

• Vanguard 500 Index Fund Admiral Shares (VFIAX)

• Fidelity Nasdaq Composite Index Fund (FNCMX)

• Fidelity 500 Index Fund (FXAIX)

• Vanguard Total Stock Market Index Fund Admiral (VTSAX)

• Schwab S&P 500 Index Fund (SWPPX)

• Schwab Total Stock Market Index Fund (SWTSX)

کلام پایانی

صندوق‌های شاخصی به عنوان ابزاری کارآمد برای سرمایه‌گذارانی که تمایل دارند با روند کلی بازار حرکت کنند، جایگاه ویژه‌ای در دنیای سرمایه‌گذاری دارند. این صندوق‌ها با هدف دنبال کردن عملکرد یک شاخص خاص طراحی شده‌اند و با بهره‌گیری از مدیریت غیر فعال، هزینه‌های سرمایه‌گذاری را کاهش داده و امکان دسترسی به بازدهی کلان بازار را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند.

در ایران، صندوق‌های شاخصی بیشتر بر شاخص‌های بازار سهام متمرکز هستند، در حالی که در بازارهای جهانی تنوع بیشتری در شاخص‌های مورد دنبال وجود دارد، از جمله اوراق بدهی و کالاها.

با توجه به بازدهی چشمگیر صندوق‌های شاخصی در بازارهای جهانی طی چند دهه اخیر، می‌توان گفت این صندوق‌ها گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاری بلندمدت هستند.