صندوق سرمایه گذاری به‌عنوان یکی از کاراترین گزینه‌های سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس به‌حساب می‌آید. صندوق‌ها برای افرادی مناسب هستند که از دانش کافی برای سرمایه‌گذاری برخوردار نیستند یا به دلیل مشغله کاری، امکان تحلیل و بررسی بازار را ندارند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارایی‌های خود را در بازارهای مختلفی مانند بورس، طلا، اوراق بدهی، سپرده بانکی و… سرمایه‌گذاری می‌کنند. بنابراین سرمایه‌گذاری در صندوق برای علاقه‌مندان، با هر درجه از ریسک‌پذیری ممکن است. در این مقاله به معرفی صندوق‌های سرمایه‌گذاری و انواع آن‌ها، به‌عنوان یکی از راه‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس می‌پردازیم.
دارایی‌های خرد افراد در صندوق جمع‌آوری و توسط تیمی متشکل از تحلیلگران حرفه‌ای و باتجربه، مدیریت می‌شود. دارایی‌های صندوق مانند سهام شرکت‌ها، به بخش‌های کوچکی تقسیم می‌شود که به آن «واحد سرمایه‌گذاری» می‌گویند و هر سرمایه‌گذار براساس میزان دارایی، مالک تعدادی از واحدهای سرمایه گذاری صندوق می‌شود. همچنین فرایند خرید و فروش در صندوق‌ها تحت عنوان «صدور و ابطال واحد» نامیده می‌شود.
فعالیت صندوق‌ها با مجوز و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار است.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری از نقدشوندگی بالایی برخوردار هستند؛ به‌طوری‌که سرمایه‌گذاران هر زمانی که نیاز داشته باشند، می‌توانند با ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری خود، وجه آن را دریافت کنند.
دارایی صندوق متشکل از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق یا کالاهای سرمایه‌ای است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری با توجه به نسبت ترکیب دارایی‌هایشان به چند دسته اصلی صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت، صندوق سرمایه گذاری سهامی، صندوق سرمایه گذاری مختلط، صندوق بازارگردانی و صندوق سرمایه گذاری طلا تقسیم می‌شوند.
ذکر این نکته لازم است که علاوه بر این صندوق‌ها، صندوق‌های دیگری همچون زمین و ساختمان، پروژه، جسورانه و نیکوکاری نیز وجود دارند که با توجه به ماهیت آن‌ها، طی سالیان گذشته عموماً مورد استقبال کمتری بوده‌اند.
صندوق سرمایه گذاری قابل معامله(ETF)
یکی دیگر از انواع دسته‌بندی صندوق‌های سرمایه‌گذاری، دسته‌بندی این صندوق‌ها بر اساس شیوه خرید و فروش آن‌ها است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر این اساس به دو دسته صندوق‌های قابل معامله (ETF) و صندوق‌هایی که بر اساس صدور و ابطال معامله می‌شوند، تقسیم می شوند.
واحدهای صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) مانند سهام شرکت‌ها در سامانه معاملات آنلاین هر کارگزاری مانند سامانه فارابیکسوی کارگزاری فارابی، قابل‌خرید و فروش هستند. صندوق‌های قابله معامله(ETF) مانند دیگر صندوق‌ها نقدشوندگی بالایی دارند. این صندوق‌ها، بسته به نوع فعالیت و سرمایه‌گذاری دارایی‌ها، سرمایه خود را در انواع اوراق و کالاهای سرمایه‌ای قرار می‌دهند.
صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت
اگر شما فرد ریسک‌پذیری نیستید و هدف‌تان از سرمایه‌گذاری، کسب سود دوره‌ای ثابت و مشخص است، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت بهترین انتخاب هستند.
این صندوق‌ها با توجه به بازدهی بالاتر از سپرده بانکی، جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران دارند. علاوه بر آن، برخلاف سپرده‌های بانکی که سود ماه‌شمار پرداخت می‌کنند (یعنی پرداخت سود به حداقل موجودی حساب در طول یک ماه)، در صندوق‌های سرمایه‌گذاری به ازای هر روز نگهداری واحدهای آن، به سرمایه‌گذار سود تعلق می‌گیرد.(سود روزشمار)
بین 70 تا 90 درصد دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت را اوراق مشارکت، سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت تشکیل می‌دهد و باقی‌مانده آن بنا بر تصمیم مدیر صندوق، در سهام سرمایه‌گذاری می‌شود.
صندوق هدیه فارابی یکی از پربازده‌ترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت فعال در بازار سرمایه است و تمام فرایند ثبت‌نام و صدور و ابطال واحدهای آن به‌صورت آنلاین انجام می‌شود.
صندوق سرمایه گذاری سهامی
همان‌طور که از نام این صندوق مشخص است، بیشتر دارایی‌های آن را سهام شرکت‌های بورسی تشکیل می‌دهند و درصد کمتری هم شامل اوراق مشارکت، سپرده بانکی و سایر دارایی‌ها است. بنابراین ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق سهامی، بیشتر از صندوق‌های درآمد ثابت است؛ با این تفاوت که هدف آن‌ها کسب بازدهی بالاتر از شاخص کل و سایر بازارهای سرمایه‌گذاری موازی است.
اگر شما فرد نسبتاً ریسک‌پذیری هستید، این گزینه مناسب شما است. چرا که این نوع صندوق‌ها با مدیریت سرمایه حرفه‌ای و براساس شرایط بازارهای مختلف، دارایی خود را در سهام و انواع اوراق سرمایه‌گذاری می‌کنند تا در بلندمدت بازدهی بالاتر از بورس و بازارهای موازی داشته باشند.
صندوق‌های سهامی سود تضمین‌شده و پرداخت سود دوره‌ای ندارند و سرمایه‌گذاران از اختلاف قیمت خرید و فروش هر واحد سرمایه‌گذاری، سود کسب می‌کنند.
صندوق سهامی یکم اکسیر فارابی یکی از انواع این صندوق‌ها است که طی 10 سال گذشته بازدهی 12000 درصدی، یعنی بیشتر از شاخص کل بورس و دارایی‌های دیگری نظیر دلار، طلا و مسکن نصیب سرمایه‌گذاران کرده است.
صندوق سرمایه گذاری مختلط
از نظر ریسک‌پذیری، این صندوق بین صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت و صندوق سرمایه گذاری سهامی قرار دارد. این صندوق‌ها 60 درصد، یعنی بیش از نیمی از دارایی خود را در سهام و باقی‌مانده آن را در اوراق درآمد ثابت نظیر اوراق مشارکت و سپرده بانکی سرمایه‌گذاری می‌کنند.
این صندوق‌ها نسبت به صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت پتانسیل سودآوری بیشتری دارد؛ اما به دلیل اینکه بخش عمده سرمایه صندوق، در سهام سرمایه‌گذاری می‌شود، حداقل سود تضمینی ندارد.
صندوق سرمایه گذاری مختلط مناسب افرادی است که تمایل دارند علاوه بر حفظ ارزش دارایی در مقابل نوسانات بازار، در صورت رشد بورس، بازدهی بیشتری از صندوق‌های درآمد ثابت کسب کنند. بنابراین سرمایه‌گذاران صندوق مختلط از ریسک‌پذیری بالاتری به نسبت سرمایه‌گذاران صندوق‌های درآمد ثابت برخوردارند.
صندوق سرمایه گذاری طلا
طلا به‌عنوان کالای ارزشمند سرمایه‌ای، همواره مورد توجه سرمایه‌گذاران بوده است؛ اما مشکلاتی مانند نگهداری و حفظ آن، سرمایه‌گذاری را برای افراد دشوار می‌کند. صندوق سرمایه گذاری طلا، نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که دارایی آن به جای انواع اوراق بهادار، صرف سرمایه‌گذاری در طلا و سکه می‌شود تا با خرید گواهی‌های کالایی، نگرانی سرمایه‌گذار بابت حفاظت از دارایی فیزیکی از بین رود.
متناسب با افزایش یا کاهش قیمت طلا در بازار، ارزش کل دارایی و هر واحد سرمایه‌گذاری این صندوق نیز تغییر می‌کند. بنابراین در صندوق طلا، سرمایه‌گذاران می‌توانند از اختلاف قیمت خرید و فروش خود سود کسب کنند.
صندوق سرمایه گذاری زمین و ساختمان
مسکن همواره یکی از جذاب‌ترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری است؛ اما با توجه به قیمت‌های موجود، سرمایه‌گذاری در این بازار نیازمند مبالغ بسیار زیادی است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان صندوق‌هایی هستند که سرمایه‌های کوچک افراد را جهت انجام پروژه‌های ساختمانی و ساخت‌وساز جذب می‌کنند. با این کار، افراد با سرمایه‌های خرد نیز می‌توانند در پروژه‌های عظیم و درآمدزا سهیم شوند.
صندوق سرمایه گذاری پروژه
صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه که جزء جدیدترین انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند، به جذب منابع مالی سرمایه‌گذاران برای انجام پروژه‌های صنعتی، معدنی، نفت و پتروشیمی می‌پردازند. هدف از این کار جمع‌آوری سرمایه برای انجام پروژه‌های قابل توجیه است.
صندوق سرمایه گذاری نیکوکاری
صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیکوکاری نوع جدیدی از صندوق هستند که جهت حمایت از اهدافی خاص مانند حمایت از ورزشی خاص یا تیم‌های ورزشی ایجاد شده‌اند. با این کار سود سرمایه‌گذاری برای حمایت از اهداف صندوق، به این افراد تعلق می‌گیرد.
صندوق سرمایه گذاری جسورانه
این صندوق‌ها برای حمایت از ایده‌ها و کسب‌وکارهای نوآورانه به وجود آمده‌اند و افراد می‌توانند با سرمایه گذاری در آن‌ها، به رویای تعدادی کارآفرین تحقق بخشند. «گوگل»، «آمازون»، «دیجی کالا» و «اسنپ» از نمونه پروژه‌های موفقی هستند که با این نوع سرمایه‌گذاری‌ها رشد کرده‌اند. البته که تعداد پروژه‌هایی که با شکست مواجه می‌شوند، قطعاً بیشتر است اما نمونه‌های موفق به‌قدری سودآور هستند که زیان بقیه را جبران می‌کنند.
صندوق سرمایه گذاری شاخصی
دارایی‌های این صندوق‌ها به نحوی تخصیص داده می‌شوند که بازدهی برابر شاخصی خاص داشته باشند. برای مثال اگر بخواهید با شاخص کل بورس پیش بروید و به آن نزدیک باشید، صندوق مورد نظر سهام شرکت‌هایی که بیشترین تاثیرگذاری را بر شاخص کل دارند، خریداری می‌کند. البته این صندوق‌ها فقط مختص شاخص‌های بورس نیست و شما می‌توانید مطابق شاخص صنایع، طلا یا بازارهای سرمایه‌گذاری دیگر نیز پیش بروید.
در آخر، خاطرنشان می‌کند که اطلاعات کامل مربوط به همه صندوق‌های سرمایه‌گذاری که تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند، در سایت مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران، در دسترس است.
شما می‌توانید جهت کسب اطلاعاتی نظیر قیمت صدور، ابطال، تعداد واحدهای در اختیار سرمایه‌گذاران و… از این سایت استفاده کنید.
