بازار نوآفرین فرابورس آغاز به کار کرد!
شرکت فرابورس ایران(Iran Fara Bourse) که زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کند از ابتدا با هدف عرضه سهام شرکت‌هایی تاسیس شد که شرایط پذیرش در بورس اوراق بهادار را ندارند. فرابورس دارای بازارهای مختلفی بوده که یکی از این بازارهای تازه تاسیس، بازار نوآفرین است که در پاییز 1402 راهاندازی شد.
این بازار با هدف تسهیل پذیرش استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در بازار سهام راهاندازی شده است تا از این طریق به تامین مالی سریع این شرکتها و بهره‌مندی از سایر مزایای بازار سرمایه کمک کند.
برای آشنایی بیشتر با فرابورس می‌توانید مقاله بازار فرابورس چیست؟ را مطالعه کنید.
ویدیوی بازار نوآفرین فرابورس
بازار نوآفرین فرابورس چیست؟
همانطور که گفته شد این بازار، یکی از انواع بازارهای فرابورس است که اخیرا در جهت تسهیل ورود و پذیرش شرکت‌های نوآور، استارت‌آپ‌ها و دانش‌بنیان‌ها به بازار سهام راهاندازی شده است. در این بازار شرایطی در حوزه پذیرش اتخاذ شده است تا از طریق اصلاح دستورالعمل و با استفاده از یک هیئت پذیرش تخصصی(که قبلا وجود نداشت) روند ورود این نوع از شرکتها به بازار سهام تسریع شود. در حال حاضر بازار نوآفرین فرابورس دارای دو تابلوی رشد و دانش بنیان است که شرایط پذیرش شرکتها در این دو تابلو کمی متفاوت بوده و در ادامه مقاله به بررسی کامل این دو تابلو خواهیم پرداخت.
دلیل ایجاد یک بازار اختصاصی برای شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در بازار سرمایه، تفاوت‌های اساسی این شرکتها با حوزه سنتی اقتصاد است، مجموعه‌های نوآور عموما در دو بخش فعال هستند.
بخشی که گروه و صنعتی جدید را ارائه کرده‌اند و سبب متنوع سازی فعالیت‌ها اقتصادی شده‌اند و بخش دیگر که با توسعه فعالیت استارتاپی و جذب سرمایه لازم، پتانسیل رشد(scale up) زیادی را دارند و می‌توانند سودهای قابل توجهی برای خود و اقتصاد کشور ایجاد کنند که ورود این شرکتها به بازار سرمایه سبب تسهیل روند رشد و توسعه این شرکتها می‌شود.
هم‌زمان با راهاندازی بازار نوآفرین، دستورالعمل اجرایی ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود نیز به تصویب رسیده است که توقع می‌رود با اجرایی شدن این دستورالعمل، شرکت‌های دانش‌بنیان به سمت بازار سرمایه هدایت شده و توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در کشور سرعت گیرد.
هیئت پذیرش بازار نوآفرین
هیئت پذیرش بازار نوآفرین جهت اخذ تصمیم نسبت به پذیرش اوراق بهادار یا لغو پذیرش شرکت‌های پذیرفته شده در این بازار، تشکیل می‌شود. این هیئت دارای پنج عضو است:
- مدیرعامل فرابورس
- یک نفر شخص حقیقی با تخصص در حوزه محصولات و خدمات دانش بنیان به پیشنهاد معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری و تایید هیئت مدیره فرابورس.
- یک نفر شخص حقیقی با تخصص مالی و یا حسابداری آشنا با شرکت‌های دانش‌بنیان به انتخاب هیئت مدیره فرابورس.
- یک نفر شخص حقیقی با تخصص حقوق و آشنا با شرکت‌های دانش بنیان به انتخاب هیئت مدیره فرابورس.
- یک نفر شخص حقیقی با تخصص در حوزه کسب و کار دانش بنیان به انتخاب مدیرعامل فرابورس.
شرایط پذیرش در بازار نوآفرین
شرکت‌های قابل پذیرش در بازار نوآفرین شامل موارد زیر هستند:
- شرکت پروژه و شرکت هلدینگ پروژه
-
-
- منظور دستورالعمل نحوه صدور مجوز عرضه عمومی شرکت پروژه(سهامی عام) است.
- شرکت دانش بنیان
- منظور شرکت موضوع ماده 1 «قانون حمایت از شرکتها و مؤسسات دانش بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات» است.
- شرکت فناور
- منظور شرکت موضوع ماده 9 «قانون حمایت از شرکتها و مؤسسات دانش بنیان» مصوب 1389 مجلس شورای اسلامی، بند ب ماده 1 «آیین نامه اجرایی ماده 47 قانون برنامه چهارم توسعه است.
-
- شرکت خلاق
-
-
- منظور شرکت موضوع تبصره ماده 6 «قانون جهش تولید دانش بنیان» مصوب 1401 مجلس شورای اسلامی است.
-
- شرکت فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال
-
- شرکتی است که با ایجاد زیرساخت‌های ارتباطی مبتنی بر فناوری‌های دیجیتال در بستر اینترنت به ارائه خدمات می‌پردازد و به تشخیص فرابورس دارای حداقل دو شرط از شروط زیر است:
- متقاضیانی که کسب و کار داده محور بر بستر اینترنت دارند.
- متقاضیانی که بیش از 30 درصد از ارزش روز دارایی‌های آنها از نوع نامشهود باشد.
- متقاضیانی که کسب و کار آنان کاربر پایه باشد.
- شرکتی است که با ایجاد زیرساخت‌های ارتباطی مبتنی بر فناوری‌های دیجیتال در بستر اینترنت به ارائه خدمات می‌پردازد و به تشخیص فرابورس دارای حداقل دو شرط از شروط زیر است:
می‌توانید ریز قوانین و شروط پذیرش در بازار نوآفرین فرابورس را بر اساس مصوبه هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص «اصلاح دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران (شرکت سهامی عام)» مصوب 1402/08/04 هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مطالعه نمایید.
تابلوهای بازار نوآفرین
همانطور که در ابتدای مقاله اشاره شد شرکت‌های پذیرش‌شده در این بازار می‌توانند بر روی دو تابلو مختلف رشد و دانش بنیان قرار بگیرند.
تابلوی دانش بنیان:
تابلوی دانش بنیان بازار نوآفرین مخصوص شرکت‌هایی با شرایط زیر است:
- شرکت‌های دانش بنیان
- شرکت‌های خلاق
- شرکت‌های فناور
- شرکت‌های فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال
همچنین، شرکتها برای پذیرش در تابلوی دانش بنیان باید دارای طرح توجیهی مبنی بر وجود چشم‌اندازی روشن در سودآوری شرکت ارائه کنند. در حال حاضر حداقل سرمایه شرکتها جهت پذیرش در تابلوی دانش بنیان باید ۱۰۰ میلیارد ریال (۱۰ میلیارد تومان) باشد.
تابلوی رشد:
تابلوی رشد مخصوص شرکت‌هایی است جهت راهاندازی و اجرای طرح‌های توسعه‌ای خود نیازمند تامین مالی هستند. برای پذیرش در تابلوی رشد شرکتها باید شرایط زیر را دارا باشند:
- سهام شرکت‌های سهامی عام
- شرکت‌های پذیرش شده در تابلوی دانش بنیان که حسب مورد مجوز دانش بنیان، فناور یا خلاق خود یا شرایط «فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال» را از دست داده‌اند.
- جمع حقوق صاحبان سهام باید حداقل ۱۰۰ میلیارد ریال و حداکثر ۵۰۰۰ میلیارد ریال باشد.
مزایای بازار نوآفرین فرابورس
مزایای این بازار را می‌توان به دو دسته برای شرکتها و سرمایه‌گذاران تقسیم کرد. در رابطه با مزایایی که بازار نوآفرین برای شرکتها دارد، می‌توان در کنار مزایای متداول بازار سرمایه برخی دیگر را نیز نام برد:
- سهولت در تامین مالی برای توسعه این شرکتها
- استفاده از معافیت‌های مالیاتی
- افزایش نقدشوندگی سهام شرکت‌های استارتاپی
- شفافیت بیشتر در وضعیت مالی و انتشار اطلاعات شرکت
- افزایش احتمال جذب سرمایه و سرمایه‌گذار معتبر
- افزایش اعتبار برای همکاری با سایر نهادهای مالی کشور
- فراهم شدن امکان ارزشگذاری رسمی دارایی‌ها نامشهود این شرکتها طبق دستورالعمل
- پذیرش دارایی‌های نامشهود این شرکتها از سوی بانک‌ها، موسسات اعتباری، صندوق‌های مالی و سازمان بورس
- استفاده از دارایی‌های نامشهود این شرکتها در فرایندهای اعتبارسنجی، وثیقه‌گذاری و پذیره‌نویسی
همچنین این بازار می‌تواند برای سرمایه‌گذاران و نهادهای مالی فعال در بازار سرمایه، مزایای زیر را ارائه کند:
- آگاهی از اخبار و طرح‌های توسعه‌ای شرکت‌های نوآور
- فراهم شدن امکان متنوع‌سازی پرتفوی با سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها
- دسترسی به وضعیت و دیتاهای مالی استارتاپ‌ها
- افزایش کیفیت ارزشگذاری کمی این شرکتها
- امکان سرمایه‌گذاری اصولی در شرکت‌های استارتاپی
- افزایش نقدشوندگی سهام استارتاپ‌ها
- امکان بهره‌مندی سهام‌دار خُرد از سود نمایی این شرکتها
- رقابت‌پذیر شدن قیمت سهام شرکتها
بورس فناوری چه می‌شود؟
طبق برنامه هفتم توسعه به وزارت اقتصاد تکلیف شده با همکاری وزارت ارتباطات از طریق ایجاد بورس شرکت‌های فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال و دانش‌بنیان، زمینه بورسی شدن این شرکتها را فراهم کند. همچنین باید برای این شرکتها، شاخص‌های بورسی ویژه و ابزارهای مالی جدید تعریف شده و دارایی‌های نامشهود آنها نیز به رسمیت شناخته شود.
به منظور پذیرش دارایی‌های نامشهود از سوی بانک‌ها، موسسات اعتباری، صندوق‌های مالی و سازمان بورس و استفاده از این دارایی‌ها در فرایندهای اعتبارسنجی، وثیقه‌گذاری و پذیره‌نویسی، وزارت اقتصاد و ارتباطات باید آیین‌نامه اجرایی پذیرش این دارایی‌ها را تهیه کنند.
از آنجایی که در زمان راهاندازی بازار نوآفرین، برنامه هفتم توسعه کشور به قانون تبدیل نشده به نظر نمی‌رسد ایجاد بازار نوآفرین در فرابورس بر اساس الزامات قانونی ناشی از این برنامه بوده است.
آخرین وضعیت بازار شرکت‌های کوچک و متوسط(SME)
بازار شرکت‌های کوچک و متوسط در گذشته یکی از بازارهای فعال فرابورس بود اما در راستای اصلاحات صورت گرفته در «دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران» مصوب 1402/08/04، سهام شرکت‌هایی که پیش‌تر در بازار شرکت‌های کوچک و متوسط پذیرش شده‌اند، به مدت یک سال از تاریخ ابلاغ این مصوبه در تابلوی رشد بازار نوآفرین معامله می‌شود.
در صورتی که شرکت‌های مذکور، در انقضای موعد یاد شده واجد شرایط پذیرش بازار نوآفرین نباشند، لغو پذیرش می‌شوند.
بر این اساس فرابورس دارای هفت بازار به شرح زیر است:
بازار اول/ بازار دوم/ بازار سوم/ بازار نوآفرین/ بازار ابزارهای نوین مالی/ بازار پایه/ بازار توافقی
برای شناخت بیشتر بازار پایه فرابورس به مقاله بازار پایه فرابورس چیست و چه قوانینی دارد؟ مراجعه کنید.
آیا بورسی شدن استارتاپ‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد؟
بورسی شدن استارتاپ‌ها در گِرو فاکتورهای متفاوتی است. بخشی از این فاکتورها مربوط به وجود بازار و زیرساخت مناسب جهت عرضه سهام این شرکتها و کاهش موانع و محدودیت‌های قانونی است که به نظر می‌رسد با ایجاد بازار نوآفرین و تمهیدات اندیشیده شده در برنامه هفتم توسعه، این موانع رو به کاهش خواهد بود.
اما بخشی دیگر مربوط به شرکت‌های استارتاپی و سیاست‌های مدیریتی آن‌هاست که باید دید آیا استقبالی نسبت به عرضه سهام خود در بازار نوآفرین فرابورس نشان می‌دهند یا خیر.
وضعیت پذیرش شرکتها در بازار نوآفرین
در حال حاضر در بازار نوآفرین فرابورس و تابلوی رشد، پنج شرکت فعال وجود دارد که نماد آنها در حال معامله می‌باشند.
در تصویر زیر هم وضعیت معاملات نماد شگامرون در تاریخ 1402/11/02 قابل مشاهده است.
جمع‌بندی
در این مقاله تلاش شد به صورت خلاصه بازار نوآفرین فرابورس معرفی شود. شرایط پذیرش استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان شد و مزایای این بازار برای شرکتها و سرمایه‌گذاران مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه آخرین وضعیت پذیرش شرکتها در این بازار نیز بیان شد.
