صکوک چیست؟

اوراق صکوک نوعی از اوراق بهادار قابل معامله در بازار سرمایه به‌شمار می‌رود که با توجه به ویژگی‌های خود با قوانین اسلامی مطابقت دارد و در بازار سرمایه کشورهای اسلامی به‌عنوان ابزار جایگزین اوراق قرضه مورد استفاده قرار می‌گیرد. سرمایه‌گذاری در این اوراق ریسک بسیار اندکی دارد؛ بنابراین یکی از بهترین گزینه‌های سرمایه گذاری در بورس برای افراد محتاط به‌شمار می‌رود. در ادامه این مقاله با اوراق صکوک بیشتر آشنا می‌شوید.

ویدیوی صکوک چیست؟

اوراق صکوک چیست؟

همان‌طور که در ابتدای مطلب نیز اشاره شد، اوراق صکوک نوعی از اوراق بهادار قابل معامله در بازار سرمایه هستند که بر پایه قوانین اسلامی طراحی شده‌اند. دارندگان این اوراق به‌صورت مشاع مالک یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها و منافع حاصل از آن‌ها خواهند بود. این اوراق انواع بسیار زیادی دارند که از میان آن‌ها می‌توان به اوراق اجاره، مرابحه، مضاربه، منفعت، مزارعه و سلف اشاره کرد. لازم به ذکر است انواع اوراق صکوک محدود به موارد ذکر شده نیست، اما در میان تمام آن‌ها اوراق اجاره و مرابحه رایج‌تر از انواع دیگر هستند.

پیشنهاد مطالعه:‌ «معرفی انواع اوراق در بازار سرمایه»

• اوراق اجاره چیست؟

اوراق اجاره یکی از انواع اوراق صکوک به‌شمار می‌روند که با ارائه سود ثابت و مشخص، به یکی از گزینه‌های سرمایه گذاری در بورس بدون ریسک تبدیل شده‌اند. بر اساس قرارداد منعقد شده در اوراق اجاره، دارندگان اوراق مالکیت مشاع یک دارایی پایه را به‌دست می‌آورند و بسته به شرایط قرارداد، منافع حاصل از آن دارایی به مصرف‌کننده یا بانی واگذار می‌شود.

• دارایی‌های پایه اوراق اجاره

دارایی پایه در اوراق اجاره باید از شرایطی مشخص برخوردار باشد. از میان دارایی‌های پایه قابل قبول برای اوراق اجاره می‌توان به «زمین»، «ساختمان و تاسیسات»، «ماشین‌آلات و تجهیزات» و «وسایل حمل و نقل» اشاره کرد. به‌طور کلی این دارایی‌ها باید مشخصاتی داشته باشند که به‌کارگیری آن‌ها جریان نقدی و درآمدی ایجاد کند، محدودیت یا منع قانونی برای انتقال دارایی یا منافع ناشی از آن وجود نداشته باشد و امکان واگذاری به سایرین را داشته باشد.

• اوراق مرابحه چیست؟

اوراق مرابحه نیز نوعی از صکوک است که مانند اوراق اجاره سرمایه‌گذاری در آن تقریبا بدون ریسک است و برای افراد محتاط یکی از بهترین گزینه‌های سرمایه گذاری در بورس به‌شمار می‌رود. این اوراق انواع مختلفی دارند که از میان آن‌ها می‌توان به «اوراق مرابحه تامین مالی»، «اوراق مرابحه رهنی» و «اوراق مرابحه تامین نقدینگی» اشاره کرد. لازم به‌ذکر است پیش‌تر در مقاله «اوراق مرابحه چیست؟» این اوراق را به‌دقت مورد بررسی قرار داده‌ایم.

تفاوت صکوک و اوراق قرضه

در قسمت‌های قبلی مقاله نیز اشاره کردیم که داشتن اوراق صکوک گواهی بر مالکیت مشاع یک دارایی مشخص و منافع حاصل از آن است. این در حالی است که اوراق قرضه چنین چیزی را نشان نمی‌دهند و فقط تایید می‌کنند سازمان یا نهادی مشخص به فرد دارنده اوراق بدهکار است. از آن‌جایی‌که دریافت بهره و به بیان دیگر اطمینان از سوددهی اوراق قرضه خریداری آن را به امری منطقی تبدیل می‌کند و اسلام عقد قرض با شرط زیاده را «ربا» می‌داند، سرمایه‌گذاری از طریق خرید این اوراق در اسلام پذیرفته نیست.

این امر سبب شد اوراق صکوک به‌عنوان یک جایگزین برای اوراق قرضه در کشورهای اسلامی مانند ایران و مالزی رایج شوند. همان‌طور که در تعریف اوراق صکوک نیز اشاره کردیم، اگرچه این اوراق در بسیاری از اوقات با هدف تامین مالی پروژه‌های مختلف به فروش می‌رسد، اما با توجه به اینکه قرارداد مابین طرفین قرارداد قرض نیست و نشان‌دهنده نوعی از مشارکت است، دریافت سود حاصل از این قرارداد به لحاظ شرعی ایرادی نخواهد داشت.

در جدولی که در ادامه می‌بینید تفاوت‌های اوراق صکوک و اوراق قرضه را به‌صورت خلاصه مورد بررسی قرار داده‌ایم.

مزایای صکوک

مهم‌ترین مزایای اوراق صکوک را می‌توان شامل موارد زیر دانست:

• افزایش نقدینگی بانی

• تبدیل دارایی‌های غیر‌نقدی به نقد

• تبدیل دارایی به اوراق بهادار که این امر نیز باعث گسترش بازار سرمایه می‌شود.

نحوه سرمایه گذاری در بورس با اوراق صکوک

برای خریداری اوراق صکوک، لازم است ابتدا نسبت به دریافت کد بورسی اقدام کرده باشید. پس از دریافت کد بورسی می‌توانید به سامانه معاملات آنلاین کارگزاری خود مراجعه کنید و درست مانند خرید و فروش سهام، پس از جستجوی نماد مورد نظر، سفارش خود را ثبت کنید. لازم به ذکر است، برای دریافت اطلاعات مربوط به اوراق صکوک منتشر شده، کافی است ابتدا به سایت شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه به آدرس sukuk.ir/fa مراجعه کنید و از طریق منوی «آمار انتشار» گزینه «مشخصات صکوک منتشره» را انتخاب کنید.

در ادامه با انتخاب هر گزینه می‌توانید مشخصات اوراق مورد نظر خود را مشاهده کنید. به‌عنوان مثال در تصویری که در ادامه می‌بینید، جزئیات مربوط به اوراق صکوک اجاره منتشر شده توسط شرکت گروه پتروشیمی تابان فردا آمده است.

همان‌طور که در ردیف سوم می‌بینید، این اوراق با نمادهای «تابان11»، «تابان12» و «تابان13» در فرابورس معامله می‌شوند. در ادامه تصویری از صفحه مربوط به نماد «تابان11» را در سایت tsetmc مشاهده می‌کنید.

سخن پایانی

همان‌طور که در این مقاله دیدید، اوراق صکوک، نوعی از اوراق بهادار هستند که با توجه به مطابقت آن‌ها با قوانین اسلام، در کشورهایی با اقتصاد اسلامی مانند مالزی و ایران مورد توجه سیاست‌گذاران و سرمایه‌گذاران قرار دارد. این اوراق انواع متنوعی دارد که از میان مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به اوراق اجاره و اوراق مرابحه اشاره کرد. در پایان فراموش نکنید برای سرمایه‌گذاری در این اوراق کافی است پس از دریافت کد بورسی، سفارش خرید خود را از طریق سامانه معاملات آنلاین کارگزاری ثبت کنید.