شرکت سپرده‌گذاری مرکزی
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (به‌اختصار سمات) در آذرماه سال ۱۳۸۴ بهعنوان یک نهاد اجرایی زیرمجموعه سازمان بورس و اوراق بهادار؛ در راستای انجام امور پیش و پس از معاملات بازارهای بورس و خارج از بورس و جهت حفظ منافع سرمایه‌گذاران و تداوم بازارهای مالی تشکیل شد.
این وظایف شامل ثبت، سپرده‌گذاری، نگهداری و انتقال اوراق بهادار، تسویه معاملات انجام‌شده در بازارهای مالی و مدیریت ریسک فرآیندهای پیش و پس از معاملات هستند. نشانی سایت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه www.csdiran.ir است.
ویدیوی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی
فعالیت‌های اصلی شرکت سمات چیست؟
- صدور کد معاملاتی
- تسویه و پایاپای معاملات اوراق بهادار (تسویه وجوه معاملات روزانه)
- افتتاح و نگهداری حساب وجوه بازارهای بورس و فرابورس
- ثبت (درج و کدگذاری) و نگهداری اوراق بهادار
- ایجاد و اداره صندوق تضمین تسویه
- واسطه هرگونه معامله اوراق بهادار
- کنترل خرید اعتباری
- تهیه و ارائه گزارش‌های موردنیاز کارگزاران و مشتریان
- سپرده کردن اوراق بهادار وثیقه شده شخص حقیقی یا حقوقی ذینفع
- سپرده‌گذاری و امانت‌پذیری انواع اوراق بهادار
- انجام اقدامات شرکتی برای شرکت‌های سهامی عام به شرح ذیل:
- ثبت و نگهداری اسامی و سوابق مالکین اوراق بهادار و ارائه کلیه خدمات مرتبط با آن به ناشرین
- تهیه و ارائه اطلاعات موردنیاز
- برگزاری مجامع شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و بازار خارج از بورس و انجام کلیه امور مربوط به آن
- دریافت اطلاعات مربوط به تشکیل مجامع و اعلام آن به اشخاص ذینفع
- دریافت اطلاعات مربوط به تقسیم سود و انجام اقدامات و ایجاد تسهیلات لازم جهت توزیع آن
- دریافت اطلاعات مربوط به حق‌تقدم خرید سهام، انتشار و ارسال آن به سهامداران
در حال حاضر شرکت سمات سامانه و شرکت مدیریت دارایی مرکزی، مهم‌ترین شرکت‌هایی هستند که سمات سهامدار عمده آن‌هاست. شرکت سمات سامانه وظیفه ارائه خدمات تخصصی فناوری اطلاعات سمات را بر عهده دارد. این خدمات عبارت‌اند از:
- ثبت اوراق بهادار
- نگهداری اوراق بهادار
- انتقال اوراق بهادار
- مالکیت اوراق بهادار
- تسویه وجوه معاملات اوراق بهادار
تأسیس این شرکت باهدف کاهش ریسک جعل، سرقت و مفقودی اوراق بهادار و همچنین کاهش هزینه‌های معاملاتی؛ گام بزرگی در کارآمدی بازار اوراق بهادار بوده است.
شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه نیز بهعنوان یکی از ارکان انتشار اوراق بهادار اسلامی (صکوک) وظیفه تأسیس و راهبری نهادهای واسط در بازار سرمایه با حفظ منافع دارندگان اوراق بهادار و اطمینان از صحت عملیات ناشر را بر عهده دارد.
سامانه‌های اصلی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه با توجه به فراوانی تراکنش‌های مربوط به فرآیندهای ثبت و سپرده‌گذاری اوراق بهادار و پایاپای تسویه معاملات، نسبت به راه‌اندازی چندین سامانه در خصوص غیرحضوری شدن عملیات پیش و پس از معاملات اقدام کرده است که در ادامه به بررسی مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.
سجام (سامانه جامع اطلاعات مشتریان)
سجام مخفف عبارت «سامانه جامع اطلاع‌رسانی مشتری» است که باهدف ارائه خدمات جامع در بازار سرمایه، مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم؛ مسئولیت جمع‌آوری و مدیریت اطلاعات مشتریان بازار سرمایه و توسعه خدمات نوین در بازار سرمایه را بر عهده دارد. نشانی سایت سامانه سجام www.sejam.ir است. در مقاله «سجام چیست؟» این سامانه را با دقت بیشتری مورد بررسی قرار داده‌ایم.
IPS (سامانه وضعیت دارایی سهامداران)
IPS مخفف عبارت Investor Portfolio System و به معنای سامانه وضعیت دارایی سرمایه‌گذار است که امکان اطلاع از آخرین وضعیت دارایی برای سهامداران حقیقی و حقوقی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس را فراهم کرده است. نشانی سایت سامانه وضعیت دارایی سهامداران ips.csdiran.ir است. (این سامانه تا پایان سال 1399 فعال است)
DDN (درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه)
در درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه سهامداران، ناشران و نهادهای نظارتی بدون نیاز به مراجعه حضوری امکان دریافت خدمات الکترونیکی یکپارچه متنوعی مانند دریافت گواهینامه سهام، اصلاح مشخصات، رفع ممنوعیت از فروش، اعلام مغایرت در میزان موجودی سهام، امور قهری، توثیق، توقیف و امور وکالت را دارند. لازم به ذکر است که پیش‌شرط استفاده از خدمات این درگاه، ثبت‌نام در سجام است.
نشانی سایت درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه: ddn.csdiran.ir
کارا (درگاه الکترونیکی کارگزاران)
این درگاه در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۶ به‌منظور تسهیل و تجمیع ارائه خدمات به کارگزاران ایجاد شد تا تبادل اطلاعات بین شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه و کارگزاران با صحت و اعتبار بیشتری انجام شود.
همان‌طور که گفته شد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه بهعنوان یکی از ارکان بازار سرمایه، وظیفه آماده‌سازی و مدیریت زیرساخت‌های پیش و پس از معاملات را بر عهده دارد. رسالت اصلی این شرکت ضمانت امنیت و کارایی بازار سرمایه و همچنین صیانت از دارایی سرمایه‌گذاران است.
