صندوق بخشی (Sector Fund) سرمایه گذاری هوشمندانه در بهترین صنایع

بدون شک مهم‌ترین هدف از سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی کسب بالاترین میزان بازدهی مورد نظر است. سرمایه‌گذاران همواره در جستجوی بازارها و دارایی‌هایی هستند که کسب بیشترین‌ سود را برای آن‌ها، محقق سازد. با وجود اینکه سرمایه‌ گذاری در بورس گزینه مناسبی محسوب می‌شود. اما، برخی از صنایع معمولا بازدهی بالاتری نسبت به شاخص‌های مختلف بورسی دارند و «صندوق بخشی» می‌تواند رشد سرمایه از طریق سرمایه گذاری اختصاصی در یک صنعت خاص را ممکن سازد.  

صندوق بخشی یا Sector Fund چیست؟

صندوق سرمایه‌گذاری بخشی، نوعی صندوق برای سرمایه گذاری در یک صنعت خاص مثل فلزات، پتروشیمی، املاک و … است. ریسک صندوق های بخشی به دلیل تمرکز بر روی یک صنعت خاص بیشتر و تنوع پرتفوی آن نسبت به صندوق های سهامی و مختلط کمتر است. صندوق بخشی با عنوان «صندوق تخصصی» نیز شناخته می‌شود، از انواع صندوق‌های مشترک یا قابل معامله ETF است که سرمایه‌گذاری خود را با تمرکز روی سهام شرکت‌های موجود در یک صنعت خاص، انجام می‌دهد. 

صندوق‌های بخشی می‌توانند در صنایع مختلفی سرمایه‌گذاری کنند. از جمله این صنایع می‌توان به صنعت فلزات اساسی، پتروشیمی، فرآورده‌های نفتی، انرژی، املاک و مستغلات، غذا، سیمان، دارو و… اشاره کرد. 

صندوق بخشی فارابی به عنوان اولین صندوق بخشی ETF سبدگردان فارابی به زودی پذیره نویسی خواهد شد. برای آشنایی بیشتر با این صندوق می‌توانید مقاله «صندوق بخشی فلز فارابی» را مطالعه کنید.

صندوق‌های بخشی با سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی که در بخش انتخابی صندوق فعالیت می‌کنند، روی یک حوزه از بازار که به عنوان یک بخش شناخته می‌شود، تمرکز دارند. یک بخش شامل یک خط کسب و کار است که محصول مشابهی را ارائه می کند. برخی از بخش‌های متداول شامل بخش مالی، بخش فناوری، بخش پتروشیمی، فلز و … است. صندوق‌های بخشی به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند تا روی پتانسیل رشد یک دسته صنعتی خاص سرمایه گذاری کنند. برخی از بخش‌ها ممکن است پتانسیل رشد بالایی را به دلیل کاتالیزورهای سرمایه‌گذاری اقتصادی داشته باشند. با این حال، سرمایه گذاری در یک بخش خاص دارای پتانسیل بالا، ریسک بالا و نوسانات بیشتری نیز دارد. صندوق‌های بخشی مزیت تنوع را از طریق دارایی‌های متعدد در یک پرتفوی ارائه می‌دهند. در این حالت اگر یک بخش عملکرد ضعیفی داشته باشد، ضرر از طریق سایر بخش ها با احتمال زیادی جبران می‌شود.

ویژگی‌ها و مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی

تنوع دارایی‌ها

یکی از ویژگی‌های مهم صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی، تنوع در دارایی‌ها است. تنوع دارایی‌ها به کاهش ریسک سرمایه‌گذاری کمک می‌کند؛ چرا که نوسانات یک بخش خاص از بازار، می‌تواند توسط عملکرد مثبت سایر بخش‌ها جبران شود. این امر باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران با ریسک کمتری مواجه شوند و احتمال از دست دادن سرمایه کاهش یابد. به عنوان مثال، یک صندوق مختلط می‌تواند از ترکیب اوراق قرضه و سهام استفاده کند تا هم بازدهی مناسبی داشته باشد و هم ریسک کمتری را تجربه کند.

مدیریت حرفه‌ای

صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی، توسط مدیران حرفه‌ای و با تجربه‌ای اداره می‌شوند که وظیفه اصلی آن‌ها، انتخاب بهترین استراتژی‌های سرمایه‌گذاری و نظارت بر عملکرد صندوق‌ها است. این مدیران با استفاده از تحلیل‌های دقیق بازار و استفاده از ابزارهای مالی مختلف، سعی در بهینه‌سازی بازدهی صندوق‌ها دارند. همچنین، مدیریت حرفه‌ای باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران نیاز به تخصص عمیق در بازارهای مالی نداشته باشند و بتوانند از تجربیات و دانش مدیران صندوق بهره‌مند شوند.

کاهش ریسک

صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی، به دلیل تنوع در دارایی‌ها و استفاده از استراتژی‌های مدیریت ریسک، می‌توانند به کاهش ریسک سرمایه‌گذاری کمک کنند. انواع ریسک‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری شامل ریسک بازار، ریسک نقدشوندگی و ریسک مدیریت است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری با کاهش وابستگی به یک نوع دارایی خاص و استفاده از ابزارهای مالی مختلف، این ریسک‌ها را به حداقل می‌رسانند و امنیت سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهند.

نقدشوندگی بالا

یکی دیگر از ویژگی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی، نقدشوندگی بالای آن‌ها است. نقدشوندگی به معنای امکان فروش سریع دارایی‌ها و تبدیل آن‌ها به پول نقد است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری به دلیل ساختار خاص خود، معمولاً نقدشوندگی بالایی دارند و سرمایه‌گذاران می‌توانند به راحتی واحدهای خود را به فروش برسانند. این ویژگی به خصوص در زمان‌هایی که سرمایه‌گذار نیاز فوری به پول نقد دارد، بسیار مفید است.

قابلیت سرمایه‌گذاری با مبالغ کم

یکی از مزایای بزرگ صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی، امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ کم است. این ویژگی باعث می‌شود تا حتی سرمایه‌گذاران خرد نیز بتوانند در این صندوق‌ها شرکت کنند و از مزایای مدیریت حرفه‌ای و تنوع دارایی‌ها بهره‌مند شوند. به عنوان مثال، برخی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری، حداقل مبلغ سرمایه‌گذاری را به گونه‌ای تعیین کرده‌اند که افراد با هر سطح درآمدی بتوانند در آن‌ها مشارکت کنند و سرمایه خود را به صورت حرفه‌ای مدیریت کنند.

سرمایه‌گذاری بخشی، پتانسیل کسب بازدهی بالاتر 

صندوق‌های بخشی بر خلاف صندوق سهامی، اکثر دارایی‌های خود را در سهام شرکت‌های موجود در یک صنعت سرمایه‌گذاری می‌کند. برخی از صنایع در چرخه صنعت با عنوان «صنایع رشدی» محسوب می‌شوند. صنایع رشدی، معمولا پتانسیل بیشتری در کسب بازدهی نسبت به بازار را دارند. در حقیقت، بر اساس چرخه‌های تجاری می‌توان صنایع را به سه دسته رشدی، فصلی و تدافعی تقسیم‌بندی کرد. 

صنایع رشدی

به صنایعی در اقتصاد «صنعت رشدی» گفته می‌شود که در مقایسه با سایر صنایع، می‌توانند بازدهی بالاتری کسب کنند. معمولا صنایع تکنولوژی محور که محصولات خود را با تکنولوژی‌های جدید و منحصر به فرد تولید می‌کنند در دسته صنایع رشدی قرار می‌گیرند. شرکت‌های اپل (Apple) و تسلا (Tesla) نمونه‌ای از شرکت‌هایی هستند که جزء صنایع رشدی به‌ شمار می‌آیند.

در بازار سرمایه ایران، برخی از صنایع معمولا نسبت به بازار بیشتر رشد می‌کنند. بهعنوان مثال یکی از صنایع پیشرو در بازار سرمایه صنعت فلزات اساسی است. صندوق فلز فارابی که یک صندوق بخشی در صنعت فلزات اساسی است، می‌تواند به عنوان گزینه مناسبی جهت سرمایه‌گذاری در این صنعت باشد.

صنایع فصلی

این صنایع گروهی از کسب و کارها را شامل می‌شود که بخش زیادی از درآمد آن‌ها در فصول خاصی از سال حاصل می‌شود. به طور مثال صنعت گردشگری و کشاورزی از نمونه‌های صنایع فصلی هستند. 

صنایع تدافعی

این دسته از صنایع نسبت به نوسانات اقتصادی مثل دوره‌های رکود و رونق بی‌تفاوت هستند. به عبارتی در هر شرایطی تقاضا برای این نوع از صنایع وجود دارد. از نمونه صنایع تدافعی می‌توان به صنعت غذایی اشاره کرد.

امتیاز‌های سرمایه‌گذاری در صندوق بخشی

صندوق سرمایه گذاری بخشی دارای ویژگی‌های خاصی است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:

۱. بر اساس روند بازار می‌توان صندوق‌های بخشی را به دو دسته تهاجمی و تدافعی تقسیم کرد. با توجه به چرخه‌های تجاری که پیش‌تر اشاره شد، زمانی که بازار روند صعودی دارد صندوق‌های بخشی تهاجمی بیش‌تر از بازار رشد می‌کنند. در طرف مقابل، زمانی که بازار در رکود به‌سر می‌برد، صندوق‌های بخشی تدافعی بازدهی بالاتری را نسبت به بازار کسب می‌کنند.

۲. در شرایط خاص اقتصادی، تقاضا در برخی از صنایع افزایش پیدا کرده و در نتیجه، این صنایع با بازدهی بالاتری نسبت به سایر صنایع رو‌به‌رو می‌شوند. بنابراین، از صندوق‌های بخشی می‌توان به عنوان ابزاری جهت محافظت از سرمایه در شرایط مختلف بازار (رونق و رکود) استفاده کرد.

۳. صندوق‌های بخشی می‌توانند باعث تنوع‌بخشی به سبد دارایی (پرتفوی) شوند. این صندوق‌ها امکان سرمایه‌گذاری تخصصی در صنایع مختلف را دارند و تشکیل سبدی از انواع صندوق بخشی، علاوه بر اینکه ریسک‌های سرمایه‌گذاری در یک صنعت را کاهش می‌دهد، پتانسیل کسب بازدهی مناسب در سایر صنایع را هم افزایش می‌دهد.

۴. در بازار، سرمایه‌گذارانی با سلایق مختلف وجود دارد و  برخی از آن‌ها تمایل دارند در صنعت مورد علاقه خود سرمایه‌گذاری کنند. بنابراین، صندوق‌ بخشی امکان سرمایه‌گذاری برای سلیقه‌های متفاوت را فراهم می‌سازد.

چالش ها و ریسک‌های سرمایه‌گذاری در صندوق بخشی

با وجود اینکه صندوق بخشی دارای مزایای مختلفی است. اما، ریسک‌هایی در رابطه با سرمایه‌گذاری در آن‌ها وجود دارد که بهتر است آن‌ها را در نظر گرفت:

تنوع کم

 سبد دارایی صندوق‌ بخشی در مقایسه با صندوق‌های سهامی، مختلط و شاخصی دارای تنوع کم‌تری است. به طور مثال صندوق‌ سهامی امکان سرمایه‌گذاری در سهام صنایع مختلف را داشته و از همین جهت تنوع‌پذیرتر است. در صورتی که صندوق بخشی طبق اساس‌نامه می‌بایست حداقل ۷۰ درصد از کل دارایی‌های خود را به سهام شرکت‌های موجود در یک صنعت اختصاص دهد.

ریسک بازار

با توجه به امکان شکل‌گیری شرایط خاص در اقتصاد و در یک صنعت، نوسانات احتمالی در صنایع مختلف می‌تواند بازدهی یک صندوق بخشی را تحت تاثیر قرار دهد. به طور مثال برخی از صنایع درگیر قیمت‌گذاری دستوری شده و ممکن است بازدهی ‌آن‌ها دچار افت شود. برخی دیگر از صنایع نیز تحت تاثیر نوسانات قیمت‌ جهانی محصول تولیدی، ممکن است با نوسان مواجه شوند. صندوق‌ها با استفاده از استراتژی‌های مختلف مانند تنوع‌بخشی و استفاده از مشتقات مالی، سعی در کاهش این ریسک دارند.

ریسک مدیریت

یکی دیگر از ریسک‌های مهم در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی، ریسک مدیریت است. این ریسک به کیفیت تصمیم‌گیری‌های مدیران صندوق و توانایی آن‌ها در مدیریت صحیح دارایی‌ها و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری مرتبط است. اشتباهات مدیریتی می‌تواند منجر به زیان‌های قابل توجهی برای سرمایه‌گذاران شود. به همین دلیل، انتخاب صندوق‌های با مدیریت قوی و با تجربه، یکی از عوامل کلیدی در موفقیت سرمایه‌گذاری است.

ریسک نقدشوندگی

ریسک نقدشوندگی به معنای عدم امکان فروش سریع دارایی‌ها و تبدیل آن‌ها به پول نقد است. این ریسک می‌تواند در شرایط بحرانی بازار، تاثیر منفی بر صندوق‌های سرمایه‌گذاری داشته باشد و سرمایه‌گذاران را با مشکلاتی در بازپس‌گیری سرمایه خود مواجه کند. صندوق‌های بخشی با استفاده از دارایی‌های با نقدشوندگی بالا و حفظ نسبت مناسبی از دارایی‌های نقد، سعی در کاهش این ریسک دارند.

چالش‌های اقتصادی و سیاسی

عوامل اقتصادی و سیاسی می‌توانند تاثیر قابل توجهی بر عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی داشته باشند. تغییرات در سیاست‌های اقتصادی، نرخ بهره، تورم و همچنین تحولات سیاسی می‌تواند باعث نوسانات در بازار و تاثیر بر بازدهی صندوق‌ها شود. مدیران صندوق‌ها با استفاده از تحلیل‌های اقتصادی و سیاسی و تنظیم استراتژی‌های خود، سعی در مدیریت این چالش‌ها و حفظ بازدهی صندوق‌ها دارند.

صندوق‌های بخشی نقش مهمی در ایجاد تنوع‌ گزینه‌های سرمایه گذاری در بورس ایفا کرده و منجر به جذب سرمایه‌گذاران با سلایق مختلف می‌شوند. با وجود اینکه این صندوق‌ها جدیدا وارد بازار سرمایه ایران شده‌اند، اما در بازارهای بورس اقتصاد‌های برتر جهان، جایگاه ویژه‌ای دارند. دارایی تحت مدیریت ۸ صندوق بخشی قابل معامله ETF برتر در ایالات متحده آمریکا بیش از ۶۷۰ میلیون دلار است که نشان از محبوبیت این صندوق‌ها دارد.

نکته‌ای که بهتر است در رابطه با صندوق بخشی در نظر گرفت شناخت صنایع مختلف، ارزیابی ریسک‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت یا صنایع مورد نظر است. همچنین، سرمایه‌ گذاری در صندوق بخشی با افق زمانی بلند‌مدت می‌تواند بازدهی مناسب‌تری را برای سرمایه‌گذاران محقق کند.

در پایان، صندوق‌های بخشی نیز مانند سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارای مدیریت فعال و حرفه‌ای بوده و تحت نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند.

عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی

بازدهی تاریخی

بررسی بازدهی‌های تاریخی صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی، یکی از معیارهای مهم برای ارزیابی عملکرد این صندوق‌ها است. بازدهی تاریخی نشان‌دهنده عملکرد صندوق در گذشته و نحوه مدیریت آن در شرایط مختلف بازار است. این بررسی می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا تصمیمات بهتری در مورد سرمایه‌گذاری در صندوق‌های بخشی بگیرند. عوامل مؤثر بر بازدهی صندوق‌ها می‌تواند شامل نوع دارایی‌های موجود در صندوق، استراتژی‌های سرمایه‌گذاری و شرایط کلی بازار باشد.

شاخص‌های عملکرد

برای ارزیابی عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی، از شاخص‌های کلیدی مانند بازدهی مطلق، نسبت شارپ، نسبت سود به ریسک و انحراف معیار استفاده می‌شود. این شاخص‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا عملکرد صندوق‌ها را به طور دقیق‌تری مورد ارزیابی قرار دهند و تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را بر اساس این اطلاعات بگیرند. به عنوان مثال، نسبت شارپ به سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد که صندوق به ازای هر واحد ریسک، چه میزان بازدهی داشته است.

مدیریت ریسک

مدیریت ریسک در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی، یکی از جنبه‌های حیاتی برای حفظ و افزایش سرمایه است. مدیران صندوق‌ها از استراتژی‌های مختلفی مانند تنوع‌بخشی به دارایی‌ها، استفاده از مشتقات مالی برای پوشش ریسک و تعیین حد ضرر برای مدیریت ریسک استفاده می‌کنند. این استراتژی‌ها به صندوق‌ها کمک می‌کند تا در مواجهه با نوسانات بازار و سایر عوامل خطرساز، عملکرد مناسبی داشته باشند و از زیان‌های احتمالی جلوگیری کنند.

استراتژی‌های سرمایه‌گذاری

صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی از استراتژی‌های مختلفی برای بهبود بازدهی و کاهش ریسک استفاده می‌کنند. برخی از این استراتژی‌ها شامل سرمایه‌گذاری بلندمدت در دارایی‌های پایدار، استفاده از تحلیل‌های فنی و بنیادی برای انتخاب سهام و اوراق قرضه، و بهره‌برداری از نوسانات کوتاه‌مدت بازار است. هر یک از این استراتژی‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند و بسته به شرایط بازار و اهداف صندوق، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

صندوق بخشی برای چه گروهی از سرمایه گذاران مناسب است؟

سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر

سرمایه‌گذارانی که تمایل به پذیرش ریسک‌های بالاتر دارند، معمولاً از صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی استقبال می‌کنند. این سرمایه‌گذاران به دنبال بازدهی‌های بالاتر هستند و آمادگی پذیرش نوسانات و ریسک‌های مرتبط با بازار را دارند. صندوق‌های بخشی می‌توانند گزینه مناسبی برای این دسته از سرمایه‌گذاران باشند، به شرطی که از ریسک‌ها و فرصت‌های موجود در این صندوق‌ها آگاهی کافی داشته باشند.

سرمایه‌گذاران بلندمدت

سرمایه‌گذاران بلندمدت، به دنبال حفظ و افزایش ارزش سرمایه خود در یک دوره زمانی طولانی هستند. این دسته از سرمایه‌گذاران معمولاً به دنبال صندوق‌هایی هستند که ثبات بیشتری در بازدهی داشته باشند و از استراتژی‌های پایدار استفاده کنند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی می‌توانند به دلیل تنوع دارایی‌ها و مدیریت حرفه‌ای، برای سرمایه‌گذاران بلندمدت جذاب باشند و به آن‌ها کمک کنند تا اهداف مالی خود را در بلندمدت تحقق بخشند.

سرمایه‌گذاران کم‌تجربه

سرمایه‌گذاران تازه‌کار یا کم‌تجربه، معمولاً به دنبال ابزارهای سرمایه‌گذاری هستند که نیاز به مدیریت مستقیم و تخصص عمیق نداشته باشند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی، با ارائه مدیریت حرفه‌ای و دسترسی به بازارهای مختلف، می‌توانند گزینه مناسبی برای این دسته از سرمایه‌گذاران باشند. با این حال، سرمایه‌گذاران کم‌تجربه باید از ریسک‌ها و ویژگی‌های صندوق‌ها آگاه باشند و به طور کامل با مشاوران مالی خود مشورت کنند.