سبدگردانی در بورس چیست؟
سرمایه‌گذاری در بورس مانند هر فعالیت دیگری، نیازمند کسب دانش و صرف وقت کافی است. افرادی که بدون دانش کافی یا صرف زمان لازم جهت بررسی بازار، اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند، عموماً با ضرر مواجه شده و بخشی از دارایی‌های خود را از دست می‌دهند. این افراد می‌توانند از روش‌های غیرمستقیمی مانند «صندوق‌های سرمایه‌گذاری» و «سبدگردانی در بورس» استفاده کنند.
ویدیوی سبدگردانی در بورس چیست؟
چگونه می‌توان بدون دانش و صرف زمان در بورس سرمایه‌گذاری کرد؟
سرمایه‌گذاری در بورس صرفاً به سرمایه‌گذاری مستقیم محدود نمی‌شود. افرادی که تمایل به فعالیت در این بازار را دارند، می‌توانند از روش «سرمایه‌گذاری غیرمستقیم» استفاده کنند. سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس شامل صندوق‌های سرمایه‌گذاری و خدمات سبدگردانی اختصاصی است. لازم به ذکر است، پیش‌تر در مقاله «تفاوت سرمایه‌گذاری مستقیم و غیرمستقیم در بورس» در ارتباط با این شیوه‌های سرمایه‌گذاری و مشخصات هر یک صحبت کرده‌ایم.
در سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، مدیریت دارایی و سرمایه‌گذاری در بورس توسط شرکت‌هایی انجام می‌شود که مجوزهای لازم را از سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت کرده‌اند و توسط افراد حرفه‌ای و متخصص مدیریت می‌شوند.
سبدگردانی در بورس
سبدگردانی در بورس، چیدمان صحیح دارایی‌ها در قالب یک سبد مشخص است. مالکیت این سبد متعلق به سرمایه‌گذار بوده و سبدگردان وظیفه خرید و فروش و مدیریت آن را بر عهده دارد. بنابراین می‌توان گفت سبدگردان شخص حقوقی است که در قالب قراردادی مشخص و به منظور کسب انتفاع، به خرید و فروش سهام و اوراق بهادار برای سرمایه‌گذار می‌پردازد. به سبدگردانی، مدیریت پرتفوی نیز گفته می‌شود. هرگونه تصمیم‌گیری برای خرید یا فروش اوراق‌بهادار با هدف اداره پرتفوی مشتری توسط شخص دیگر را مدیریت پرتفوی و شخص تصمیم‌گیرنده را مدیر پرتفوی می‌نامند. منظور از سبد اختصاصی، مجموع دارایی‌های موضوع سبدگردانی (اعم از وجه نقد، سهام، اوراق خزانه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اوراق سکه بهار آزادی و …) است که به مشتری معینی تعلق دارد.
آیا شرکت سبدگردان یک نهاد قانونی است؟
در آذرماه سال 1384، برای مدیریت بهتر وجوه مردم، نهاد مالی جدیدی به نام «سبدگردان» به‌عنوان نهادی واسط معرفی شد. شرکت‌های سبدگردان مجوز فعالیت خود را از سازمان بورس دریافت می‌کنند و در چارچوب قوانین حاکم بر بازار اجازه فعالیت و مشاوره سرمایه‌گذاری در بورس را دارند. جهت مشاهده شرکت‌های سبدگردان مجاز که مجوزهای لازم برای سبدگردانی اختصاصی در بورس را دریافت کرده‌اند می‌توانید به سایت سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه کنید.
تفاوت‌صندوق‌های سرمایه‌گذاری با سبدگردانی چیست؟
صندوق‌های سرمایه‌گذاری شرکت‌هایی هستند که با جمع‌آوری دارایی‌های خرد افراد، اقدام به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های مختلف می‌کنند. به عبارتی این صندوق‌ها امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ کم را نیز برای افرادی که دانش و وقت کافی جهت فعالیت در این بازار را ندارند، فراهم می‌کنند.
اما سبدگردانی روشی از سرمایه‌گذاری است که در آن شرکت‌هایی که مجوزهای لازم جهت خرید و فروش سهام، مشاوره سرمایه‌گذاری در بورس و مدیریت دارایی افراد را از سازمان بورس کسب کرده‌اند، اقدام به سرمایه‌گذاری اختصاصی برای افراد می‌کنند. سبدگردانی برای افرادی مناسب است که قصد سرمایه‌گذاری با مبالغ بالا و به صورت اختصاصی را دارند.
بنابراین می‌توان گفت صندوق‌های سرمایه‌گذاری اقدام به سرمایه‌گذاری کلی با جمع‌آوری مبالغ خرد افراد می‌کنند، اما شرکت‌های سبدگردان به صورت اختصاصی برای متقاضیان سرمایه‌گذاری می‌کنند.
در واقع می‌توان این دو روش سرمایه‌گذاری را در بسیاری از موارد همچون بهره‌مندی از مدیریت حرفه‌ای دارایی، استفاده از تجارب، دانش و توانمندی‌های متخصصان خبره، کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بورس، افزایش احتمال کسب بازده بالاتر و موارد از این دست مشابه دانست. تفاوت عمده این دو روش به انتظارات از سرمایه‌گذاری، دوره مدنظر جهت سرمایه‌گذاری و شناخت شخص سرمایه‌گذار نسبت به بازار سرمایه باز می‌گردد. برای درک دقیق‌تر تفاوت‌های این دو شیوه سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس می‌توانید مقاله «تفاوت سبدگردانی و صندوق سرمایه‌گذاری» را مطالعه کنید.
سبدگردانی به چه صورتی انجام می‌شود؟
اگر فردی قصد سرمایه‌گذاری به روش سبدگردانی اختصاصی داشته باشد، باید به یکی از شرکت‌های سبدگردانی مجاز مراجعه کند. برای شروع سبدگردانی باید قراردادی بین سرمایه‌گذار و سبدگردان منعقد شود. در این قرارداد مواردی از قبیل شرایط سبدگردانی ، مبلغ سرمایه‌گذاری، مدت سبدگردانی، کارمزد سبدگردانی و… تعیین می‌شود. پس از عقد قرارداد، سرمایه‌گذار باید برای شروع سبدگردانی، کدی اختصاصی به نام کد سبدگردانی دریافت کند. بنابراین کلیه معاملات بر روی کد سبدگردانی فرد صورت می‌گیرد. همچنین فرد می‌تواند سهام موجود در سبد اختصاصی خود را با اختلاف زمانی یک هفته‌ای از این طریق مشاهده نماید.
کارمزد سبدگردانی
سبدگردان‌ها برای انجام فعالیت خود، از سرمایه‌گذار کارمزد دریافت می‌کنند. البته این کارمزد شرایط خاص خود را دارد و بسته به نوع قرارداد افراد ممکن است متفاوت باشد. با توجه به اینکه طبق قانون سبدگردان‌ها اجازه تضمین سود به سرمایه‌گذار را ندارند، عموماً جهت رضایت خاطر سرمایه‌گذاران شرایط خاصی برای کارمزد خود لحاظ می‌کنند. عموما سبدگردان‌ها تنها در صورتی کارمزد دریافت می‌کنند که میزان سود کسب شده در مدت سبدگردانی بالاتر از سود متعارف بانکی باشد. یعنی در صورتی‌که سبدگردان نتواند بازدهی بیشتر از نرخ سود سپرده بانکی را کسب کند، عملا کارمزدی از سرمایه‌گذار دریافت نمی‌کند. در واقع کارمزد سبدگردان به صورت درصدی از سود مازاد بر نرخ سود سپرده کوتاه‌مدت بانکی تعریف می‌شود. همچنین طبق قانون در صورتی که سرمایه‌گذاری منجر به ضرر شود، کل میزان ضرر حاصل شده متعلق به سرمایه‌گذار است و سبدگردان خسارتی از این بابت پرداخت نمی‌کند.
مثال سبدگردانی
با ذکر یک مثال شرایط سبدگردانی را تشریح می‌کنیم. فرض کنید سرمایه‌گذار قصد سبدگردانی اختصاصی با مبلغ 1 میلیارد تومان به مدت یک سال را داشته باشد. پس از گذشت یک سال، مبلغ دارایی به 2 میلیارد تومان افزایش یافته است. بنابراین سود این سبدگردانی 1 میلیارد تومان است. فرض کنید که در قرارداد سبدگردانی، میزان کارمزد سبدگردان 20 درصد توافق شده باشد. همچنین این میزان پس از کسر 20 درصد سود معادل سود متعارف بانکی توافق شده باشد. در این صورت با توجه به قرارداد سبدگردانی، مبلغ 200 میلیون تومان از 1 میلیارد سود حاصله که معادل همان 20 درصد سود متعارف بانکی است، کسر می‌شود. بدین ترتیب سود خالص سبدگردانی مبلغ 800 میلیون تومان است. از این مبلغ 20 درصد که معادل 160 میلیون تومان است، به عنوان کارمزد سبدگردان محاسبه می‌شود و 840 میلیون تومان سود خالص سرمایه‌گذار از این سرمایه‌گذاری به سرمایه‌گذار تعلق می‌گیرد.
در حالت دیگر اگر نتیجه سرمایه‌گذاری ضرر باشد، طبق قانون کل ضرر حاصله برای سرمایه‌گذار محسوب می‌شود و سبدگردان در این ضرر مشارکتی ندارد و خسارتی پرداخت نمی‌کند.
تضمینی برای سبدگردانی از سمت سازمان بورس وجود دارد؟
خیر. سازمان بورس به هیچ شرکت سبدگردانی و هیچ شخصی اجازه تضمین سود را نمی‌دهد. هرچند یک سری استثنا در بحث صندوق‌های سرمایه‌گذاری که سود آنها در محدوده سود بانکی است وجود دارد اما باید توجه داشته باشید که سبدگردان انتخابی شما عملکرد خوبی در گذشته و یک تیم تحلیل حرفه‌ای داشته باشد.
فرایند نظارت بر عملیات سبدگردانی در بورس
هر سبد (پرتفو) یک امین سبد هم دارد که معمولا یک موسسه حسابرسی این وظیفه را می‌پذیرد. امین سبد با دسترسی به نرم افزار سبدگردانی وظیفه نظارت بر رعایت قوانین و مقررات توسط سبدگردان را به عهده دارد. هر زمان که سبدگردان از چهارچوب قرارداد با سرمایه‌گذار خارج شود، امین سبد طی نامه‌ای موارد را به استحضار سازمان بورس می‌رساند. سازمان بورس هم مطابق مقررات با سبد گردان برخورد می‌کند.
محدودیت‌‌های سبدگردانی در بورس
از آنجا که سبدگردانی، مدیریت اختصاصی دارایی‌های اشخاص بوده و هزینه بالاتری نسبت به سایر خدمات قابل ارائه از جمله صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارد، شرکت‌های سبدگردان مبلغی را به‌عنوان حداقل سرمایه مورد نیاز برای پذیرش لحاظ می‌کنند.(بعنوان مثال بیشتر از ۵ میلیارد تومان) از سوی دیگر به دلیل شرایط خاص قراردادهای سبدگردانی این خدمت الزاماً مناسب تمامی سرمایه‌گذاران نیست. زیرا مدت زمان قرارداد یک سال بوده و در صورت خروج پیش از دوره اتمام قرارداد محدودیت‌هایی در زمان خروج اعمال خواهد شد. علاوه بر این، دید بلندمدت متقاضی استفاده از این خدمت در کنار شناخت نسبی او از سازوکار بازار سرمایه پیش نیازهای دیگری است که عدم وجود آنها امکان ارائه خدمات در این حوزه را محدود می‌کند.
حداقل مبلغ سرمایه جهت سبدگردانی
شرکت های سبدگردان، عموماً برای شروع سبدگردانی، مبلغی را به عنوان حداقل مبلغ سرمایه جهت سبدگردانی در بورس اعلام می‌کنند. این مبلغ در شرکت‌های مختلف متفاوت است؛ به‌عنوان مثال حداقل سرمایه مورد نیاز برای استفاده از خدمات سبدگردانی شرکت سبدگردان فارابی معادل یک میلیارد تومان است. با توجه به اینکه سرمایه‌ها توسط تیم حرفه‌ای و با دانش بالا مدیریت می‌شود، عموماً هزینه‌های جاری شرکت سبدگردان زیاد است. بنابراین برای این شرکت‌ها، سبدگردانی با مبالغ پایین‌تر صرفه اقتصادی ندارد و به همین دلیل حداقل میزان سرمایه جهت سبدگردانی را لحاظ می‌کنند.
در صورتی که تمایل به کسب اطلاعات بیشتر درباره سبدگردانی اختصاصی کارگزاری فارابی با شرایط ویژه و مشاوره سرمایه‌گذاری در بورس را دارید، می‌توانید به سایت شرکت سبدگردان فارابی مراجعه کنید یا با شماره 1561 داخلی 3 تماس بگیرید.
