سال مالی چیست؟
فاکتور زمان در گزارشات حسابداری اهمیت زیادی دارد و دانستن این موضوع که بازه تهیه یک گزارش دقیقا چه زمانی بوده، در تحلیل‌های بعدی تاثیر مهمی خواهد داشت. می‌دانیم که اصلی‌ترین اطلاعات مورد استفاده تحلیلگران بنیادی، صورت‌های مالی است که ارزش بالایی برای آن‌ها دارد. «سال مالی» نیز یکی از اصطلاحات مهم در دنیای شرکت‌ها و مباحث مالی است که عموما در دوره‌های آموزش بورس، مطرح می‌شود. در این مطلب به سال مالی و جزئیات مربوط به آن اشاره می‌کنیم؛ اما یک سال مالی چه ویژگی‌های دیگری دارد؟
سال مالی چیست؟
سال مالی شرکت (Fiscal year)، یک بازه 12 ماهه با آغاز و پایان مشخص برای ارائه تمام صورت‌های مالی مانند ترازنامه، سود و زیان و گردش وجوه نقد است و هر شرکت بازه خاصی را برای ارائه گزارش فعالیت‌های مالی خود در نظر می‌گیرد. این گزارشات تاثیر مهمی در تصمیم‌گیری افراد برای خرید سهام در بورس دارد.
طبق قوانین موجود، شرکت‌ها موظف هستند مجمع عمومی عادی سالیانه خود را حداکثر تا چهار ماه بعد از اتمام سال مالی، تشکیل دهند. همچنین مطابق با آخرین اصلاحیه اساسنامه ناشران ثبت‌شده نز سازمان بورس، لازم است سود نقدی سهامداران نیز حداکثر تا چهار ماه بعد از تشکیل مجمع عمومی سالیانه به آن‌ها پرداخت شود.
چرا سال مالی برای شرکت‌های مختلف متفاوت است؟
همان‌طور که اشاره شد، آغاز و پایان سال مالی برای شرکت‌های مختلف متفاوت است و براساس نوع فعالیت شرکت مشخص می‌شود. سال مالی بیشتر شرکت‌های حاضر در بورس متناسب با سال تقویمی بوده و از ابتدای فروردین ماه تا انتهای اسفند در نظر گرفته می‌شود؛ اما بازه‌های 12 ماهه دیگری نظیر ابتدای مهرماه تا پایان شهریور سال بعد و همچنین ابتدای دی تا پایان آذر ماه سال آینده نیز ممکن است سال مالی برخی از شرکت‌ها باشد.
شرکت‌ها می‌توانند با برگزاری مجمع فوق‌العاده، زمان آغاز و پایان سال مالی خود را به بازه جدیدی تغییر دهند. این موضوع می‌تواند ناشی از تغییر استراتژی آن‌ها باشد؛ اما، به‌طور کلی اغلب شرکت‌ها فروردین و اسفند را به‌عنوان آغاز و پایان سال مالی خود انتخاب می‌کنند.
گزارش میان‌دوره‌ای به چه معنا است؟
شرکت‌ها علاوه‌بر ارائه گزارشات سالانه براساس سال مالی، لازم است تا گزارش‌های دیگری را با عنوان گزارشات میان‌دوره‌ای برای استفاده‌کنندگان این گزارش‌ها (داخلی و خارجی) جهت سرمایه گذاری در بورس، منتشر کنند. گزارشات میان‌دوره‌ای به 4 دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- صورت حساب سود و زیان
- صورت سود و زیان جامع
- صورت گردش وجوه نقد
- ترازنامه
این گزارش‌ها در بازه‌های زمانی 3، 6 و 9 ماهه منتشر می‌شوند که به هرکدام از این بازه‌ها یک دوره مالی گفته می‌شود.
تفاوت دوره مالی و سال مالی چیست؟
با بررسی گزارش‌هایی که در یک دوره مالی مشخص ارائه شده‌اند، می‌توان در بازه زمانی کوتاه‌تری نسبت به سال مالی از عملکرد شرکت مطلع شد. مزیت این موضوع در مورد شرکت‌های بورسی، پررنگ‌تر بوده و علت آن تحلیل به‌موقع سهام یک شرکت و اتخاذ تصمیم برای خرید یا فروش آن است. همچنین، معامله‌گران می‌توانند با مقایسه گزارشات در بازه زمانی مشابه سال گذشته، عملکرد شرکت را مورد ارزیابی دقیق‌تری قرار دهند.
مهمترین تفاوت میان سال مالی و دوره مالی، زمان آغاز و پایان این دوره‌هاست. سال مالی شرکت‌ها به مدت 12 ماه، عموما از فروردین آغاز شده و در ماه اسفند به پایان می‌رسد؛ اما دوره مالی بازه‌های زمانی کوچک‌تری (3، 6 و 9 ماهه) را شامل می‌شود. در واقع، می‌توان گفت یک سال مالی از چندین دوره مالی مختلف تشکیل شده است.
بستن سال مالی شرکت چیست و چگونه انجام می‌شود؟
با پایان هر دوره مالی، شرکت‌ها وارد مرحله بستن سال مالی می‌شوند. در این مرحله، شرکت‌ها تمام رویدادهای مالی مربوطه را بررسی کرده و به‌اصطلاح حسابداری می‌بندند؛ سپس فایل‌های جدیدی را برای سال مالی پیش‌رو، باز می‌کنند. به‌این‌ترتیب برای مشاهده بدهی‌هایی که از قبل وجود داشته‌اند نیازی به بررسی تمام اطلاعات سال‌های گذشته نخواهد بود.
مراحل بستن سال مالی:
- بستن حساب های موقت
- صدور سند تعدیل ماهیت
- صدور سند اختتامیه
- صدور سند افتتاحیه سال جدید
علاوه بر بستن سال مالی شرکت، فعالیت‌های دیگری نیز در پایان سال انجام می‌شود؛ مواردی نظیر:
- مشخص کردن بدهکاران و بستانکاران
- کنترل حساب‌ها
- تکمیل دفاتر قانونی
- صدور اسناد و مدارک نهایی
- و…
سال مالی و سال مالیاتی چه تفاوت‌هایی دارند؟
ارائه اظهارنامه عملکردی در پایان سال مالی برای شرکت‌ها اهمیت زیادی دارد. با انتشار این گزارشات، وضعیت اقتصادی شرکت‌ها در طی سال گذشته بررسی شده و براساس آن مشمول پرداخت مالیات (مالیات حقوق، مالیات بر درآمد و…) خواهند بود. لازم است گزارشات ذکر شده – پیش از انتشار – امضای اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل را دریافت کرده تا به‌عنوان یک گزارش رسمی معرفی شوند. تسلط بالای حسابداران و حسابرس‌ها بر مباحث مالیاتی برای محاسبه مالیات و موارد دیگر از اهمیت زیادی برخوردار است.
برای سال مالیاتی می‌توان دو دوره مختلف را انتخاب کرد:
- سال تقویمی از ابتدای فروردین
- سال مالی خود شرکت
