سامانه نیما چیست؟
سامانه نیما که مخفف عبارت «نظام یکپارچه معاملات ارزی» است با هدف ایجاد بستری امن برای خرید و فروش ارز به‌وجود آمده است. می‌توان گفت هدف اصلی از تاسیس این سامانه، ایجاد تعادلی میان عرضه و تقاضا در دو بخش صادرات و واردات کشور بود. در واقع سامانه نیما، ابزاری برای تامین ارز لازم برای صادرات و واردات کشور است و از این طریق تاجران به طیف گسترده‌ای از صرافی‌های بانکی و تضامنی دسترسی خواهند داشت.
سامانه نیما
سامانه نیما برای اولین بار در اردیبهشت سال 1397 فعالیت خود را در راستای تسهیل تامین ارز، ایجاد فضای امن برای خریداران و فروشندگان، امکان ایجاد یک فضای رقابت میان صرافان و به‌طور کلی برای به‌وجود آوردن بازار ارز و ارتباط شفاف آن با سایر بازارها آغاز کرد. در این سامانه 3 نقش برای گروه‌های مختلف تعیین می‌شود:
- واردکنندگان کالا و خدمات به‌عنوان متقاضیان ارز
- صادرکنندگان کالا و خدمات به‌عنوان عرضه‌کننده ارز
- واسطه‌گران (بانک‌ها و صرافی‌ها) به‌عنوان هدایت کننده منابع میان دو گروه فوق
برای استفاده از این سامانه، لازم است بازرگانان به سامانه جامع تجارت مراجعه کرده و درخواست خود را ثبت کنند. در این سامانه اطلاعات، ثبت شده و پس از بررسی به هرکدام از درخواست‌ها پاسخ داده می‌شود.
بعد از ورود به سامانه جامع تجارت صفحه زیر برای شما باز شده که پس از تکمیل موارد خواسته شده می‌توانید به مراحل بعدی قسمت ثبت درخواست خود دسترسی داشته باشید.
کاربرد سامانه نیما
همانطور که اشاره شد، ثبت تقاضای ارز از طریق سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی توسط متقاضیان امکان‌پذیر است. از طرف دیگر، فروشندگان ارز نیز می‌توانند در همین سیستم مقدمات فروش ارز خود را فراهم کنند. در نتیجه از طریق سامانه نیما، میزان معاملات ارزی که به دور از نظارت بانک مرکزی انجام می‌شوند، به شدت کاهش خواهند یافت و این موضوع مهم‌ترین کاربرد این سامانه است.
به‌صورت کلی، می‌توان گفت سامانه نیما براساس دستیابی به اهداف زیر ایجاد شده و تاثیر مهمی بر نظام ارزی کشور داشته است:
- مشخص شدن نرخ ارز واقعی کشور براساس مکانیسم عرضه و تقاضا به جهت یکسان‌سازی نرخ ارز
- راه‌اندازی مکانیسم شفاف و عملیاتی جهت معاملات ارزی و کاهش خطا و فساد
- ایجاد ثبات در بازار ارز کشور از طریق برگشت ارز حاصل از صادرات توسط صادرکنندگان
- مشخص کردن هویت فعالان مجاز و واقعی بازار ارزی کشور
- ایجاد بستری مطمئن برای انجام فرایند تسویه معاملات ارزی
مزایای سامانه نیما
تاسیس سامانه نیما مزایای زیادی برای نظام ارزی کشور به‌همراه داشته که مهم‌ترین تاثیر آن، منظم شدن اطلاعات پراکنده در زمینه خروجی و ورودی ارز در کشور است. این سامانه اطلاعات ورودی و خروجی‌های ارز را که به درستی دسته‌بندی نمی‌شوند، شناسایی می‌کند؛ همچنین این سامانه رقابت سالمی را میان صرافی‌ها برقرار کرده و باعث بهبود کیفیت کار آن‌ها خواهد شد.
سایر مزایای سامانه نیما:
- ساماندهی بازیگران عمده بازار ارز
- کشف نرخ واقعی ارز بر اساس مکانیسم عرضه و تقاضا
- کمک به یکسان‌سازی نرخ ارز
- بهبود ثبات نرخ ارز با نهادینه کردن عملیات بازارگردانی بازیگران اصلی بازار ارز
- ایجاد بازاری کارا، منصفانه و شفاف برای معاملات ارزی
- رتبه‌بندی اعضاء و بازیگران عمده بازار ارز و اعتباربخشی آن‌ها
- ایجاد سازوکاری امن برای انجام تسویه وجوه معاملات ارزی
تفاوت سامانه نیما با سامانه سنا
هر کشور با توجه به سیاست‌های اقتصادی مختص به خود، تصمیم می‌گیرد ارز خود را تک نرخی یا چند نرخی در نظر بگیرد. کشور ما در دسته کشورهایی قرار می‌گیرد که چندین نرخ ارز شامل نرخ نیما، نرخ ارز سنا، آزاد و رسمی در آن رایج است. نرخ ارز سنا، میانگین قیمت معامله ارز در صرافی‌های سطح کشور است و کیفیت نظارت بانک مرکزی بر مبادلات ارزی داخلی را بهبود بخشیده و سبب افزایش شفافیت بازار شده است. مهم‌ترین تفاوت ارز نیما با ارز سنا، دخالت کمتر صرافی‌ها در ارز نیمایی نسبت به ارز سنایی است. جهت دریافت اطلاعات بیشتر راجع به سامانه سنا، می‌توانید به مقاله سامانه سنا چیست؟ مراجعه کنید.
جمع‌بندی
سامانه نیما را می‌توان یک سامانه ابداعی از سمت بانک مرکزی برای افزایش نظارت و کنترل بر مبادلات ارزی کشور دانست که در سال 1397 راه‌اندازی شده است. با تاسیس این سامانه میزان شفافیت در زمینه معاملات ارز در کشور افزایش یافت و افراد می‌توانند درخواست دریافت یا فروش ارز خود را در این سامانه به ثبت برسانند. به‌صورت خلاصه، در سامانه نیما بستری فراهم شده تا مبادلات ارز زیر نظر بانک مرکزی انجام شود که علت آن نیز جلوگیری از خروج ارز بابت کالاها و مصارفی است که دولت این موارد را برای کشور غیر ضروری می‌داند.
