حاشیه سود عملیاتی چیست؟
نسبت‌های سودآوری جایگاه ویژه‌ای در فرایند تحلیل بنیادی و پیش‌بینی جریانات نقدی آتی شرکت‌ها دارند. یکی از مهم‌ترین نسبت‌های سودآوری در تحلیل بنیادی حاشیه سود عملیاتی است که در این مقاله به طور کامل در رابطه با حاشیه سود عملیاتی، فرمول و کاربرد آن توضیح خواهیم داد.
حاشیه سود عملیاتی
حاشیه سود عملیاتی (Operating Profit Margin) یکی از نسبت‌های سودآوری مانند حاشیه سود ناخالص است که میزان سودآوری یک شرکت را نسبت به درآمدهای عملیاتی نشان میدهد. در حقیقت، سود عملیاتی از کسر هزینههای عملیاتی مانند هزینههای تولید، دستمزد، اجاره و… حاصل میشود. در آموزش تحلیل بنیادی، حاشیه سود عملیاتی یک موضوع مهم تلقی شده و می‌توان از آن در پیش بینی سود هم استفاده کرد.
فرمول حاشیه سود عملیاتی
برای محاسبه حاشیه سود عملیاتی تنها کافی است سود عملیاتی و میزان فروش را به صورت فصلی یا سالانه از صورت سود و زیان استخراج کرده و در فرمول زیر قرار دهید:
سود عملیاتی به معنای سودی است که قبل از بهره و مالیات محقق میشود و حاشیه سود عملیاتی نشان میدهد که چه میزان از درآمدهای شرکت به سود تبدیل میشود و از این طریق می‌توان کارایی و بهره‌وری عملیاتی را ارزیابی کرد. برای درک بهتر حاشیه سود عملیاتی و تفکیک آن از حاشیه سود ناخالص به یک مثال در این رابطه توجه کنید.
یک مثال عملی از حاشیه سود عملیاتی
همانطور که اشاره شد حاشیه سود عملیاتی از تقسیم سود عملیاتی بر میزان فروش حاصل میشود. برای تحلیل بهتر این نسبت، روند حاشیه سود عملیاتی شرکت سیمان ارومیه با نماد «ساروم» را بررسی می‌کنیم:
برای بررسی روند حاشیه سود عملیاتی در کوتاه‌مدت و میان‌مدت بهتر است این نسبت را در فصول گذشته تحلیل کرد. همانطور که مشاهده میشود در ۵ فصل گذشته روند حاشیه سود عملیاتی صعودی بوده و طی ۳ فصل اخیر حاشیه سود عملیاتی شرکت بالاتر از میانگین بوده و نشان از فروش بالا و حاشیه سود امن شرکت در شرایط مختلف دارد. در ادامه به بررسی حاشیه سود عملیاتی سالانه شرکت خواهیم پرداخت:
روند حاشیه سود عملیاتی سالانه شرکت بیان‌گر نوسانات محدود طی ۵ سال گذشته است. برای بررسی بهتر حاشیه سود عملیاتی باید به نکات مهم دیگری هم اشاره کرد، مانند محصول یا محصولات تولیدی شرکت، موقعیت جغرافیایی، مشتریان، صنعت، نحوه قیمتگذاری و سایر موارد با اهمیت. به طور مثال شرکت سیمان ارومیه یک کسب و کار تک محصولی است. سیمان به عنوان یک محصول پر تقاضا شناخته میشود و موقعیت جغرافیایی شرکت سیمان ارومیه و نزدیکی آن به کشورهایی مانند ترکیه، عراق، آذربایجان، ارمنستان و گرجستان یک مزیت محسوب میشود. بنابراین، برای تحلیل درست سودسازی شرکت باید موارد داخلی و خارجی تاثیرگذار بر سودآوری شرکت مانند نرخ ارز، نرخ تورم و سایر شاخص های کلان اقتصادی را بررسی کرد.
اهمیت حاشیه سود عملیاتی در تحلیل بنیادی
یکی از مهم‌ترین کاربردهای حاشیه سود عملیاتی ارزیابی کارایی شرکت است. مواردی مانند مدیریت فروش محصولات، مدیریت هزینه‌ها و در نهایت سودآوری از جمله موارد بسیار تاثیرگذار در تحلیل بنیادی هستند. همچنین، از منظر اقتصاد خرد حاشیه سود عملیاتی بسیار با اهمیت است. این نسبت میتواند به‌عنوان معیاری برای مقایسه عملکرد یک شرکت با رقبا در صنعت مشابه مورد استفاده قرار گیرد. شرکت‌هایی که حاشیه سود عملیاتی بالاتری دارند، معمولاً در شرایط مشابه میتوانند از رقبا پیشی بگیرند.
کلام پایانی
با توجه به اینکه حاشیه سود عملیاتی تنها هزینههای مرتبط با فعالیتهای اصلی شرکت را در نظر میگیرد و از هزینههای غیرعملیاتی مانند بهره یا مالیات چشم‌پوشی میکند، این شاخص به‌طور دقیق‌تر میتواند قدرت سودآوری یک شرکت را تحت شرایط مختلف اقتصادی و رقابتی نشان دهد.
از این رو، حاشیه سود عملیاتی در تحلیل بنیادی به‌ویژه برای ارزیابی عملکرد شرکت‌ها، مقایسه آن‌ها با رقبا و پیش‌بینی سودهای آتی بسیار مفید است. همچنین، تحلیل روند تغییرات این نسبت در فصول مختلف میتواند اطلاعات مفیدی در رابطه با استراتژی‌های شرکت در مدیریت هزینه‌ها و بهره‌وری عملیاتی ارائه دهد.
