مفهوم ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری

بررسی میزان ریسک و بازده سرمایه‌گذاری از نخستین اقداماتی است که باید پیش از سرمایه‌گذاری انجام شود. در واقع زمانی که وارد یک سرمایه‌گذاری خاص می‌شوید، درباره آینده دارایی مورد نظر پیش‌بینی مشخصی در ذهن دارید و  منظور از ریسک در سرمایه‌گذاری، احتمال عدم تحقق این پیش‌بینی است. در نظر داشته باشید با کسب اطلاعات کافی می‌توان ریسک سرمایه گذاری را کاهش داد.

ارتباط ریسک و بازده

زمان تصمیم‌گیری در خصوص یک سرمایه‌گذاری لازم است علاوه بر میزان ریسک، بازدهی مورد انتظار را نیز مورد بررسی قرار دهید. منظور از بازدهی، میزان عایدی به‌دست آمده در قبال تحمل ریسک است. نکته قابل توجه در این خصوص این است که میزان ریسک و بازدهی مورد انتظار از یک سرمایه‌گذاری رابطه مستقیم دارند؛ یعنی اگر میزان ریسک سرمایه گذاری خود را افزایش دهید احتمال کسب بازدهی بالاتر، بیشتر می‌شود.

برای درک بهتر ارتباط ریسک و بازده، فرض کنید قصد دارید در بانک سپرده‌گذاری کنید. ویژگی مهم بانک امنیت، حفظ اصل سرمایه و پرداخت سود ماهانه و ثابت به سپرده‌گذار است. بنابراین سپرده‌گذاری در بانک بدون ریسک است؛ اما با توجه به اندک بودن سود سپرده بانکی، می‌توان گفت سپرده‌گذاری در بانک حداقل ریسک و بازده را به همراه دارد. در مقابل اگر بازارهایی مانند بورس، طلا یا ارز را برای سرمایه‌‌گذاری انتخاب کنید، یعنی حاضر شده‌اید برای کسب بازدهی بیشتر، ریسک بیشتری نیز تحمل کنید؛ چرا که ذات این بازارها با نوسانات قیمت همراه است. نتیجه ممکن است پیش‌بینی شما از آینده مثبت بازار محقق نشود و با کاهش اصل سرمایه‌تان، سرمایه‌گذاری زیان‌دهی داشته باشید. در مقاله «مقابله با نوسانات بورس» می‌توانید برخی روش‌های کاربردی در خصوص جلوگیری از آثار زیان‌بار نوسانات بورس بر دارایی خود را بخوانید.

مفهوم ریسک سیستماتیک و ریسک غیرسیستماتیک

ریسک در بازارها به دو دسته ریسک سیستماتیک و ریسک غیرسیستماتیک تقسیم می‌شود. ریسک سیستماتیک به ریسکی گفته می‌شود که کنترل آن‌ها از عهده سرمایه‌گذار خارج است. به عنوان مثال وقوع جنگ یک ریسک سیستماتیک محسوب می‌شود. اما ریسک‌های غیرسیستماتیک، قابل کنترل هستند و سرمایه‌گذار می‌تواند با بررسی این ریسک‌ها، سرمایه‌گذاری مطمئن‌تری داشته باشد. فرض کنید قصد سرمایه‌گذاری در یک شرکت بورسی را دارید. با بررسی صورت‌های مالی این شرکت به این نتیجه رسیدید که شرکت مورد نظر علاوه بر این‌که در سال‌های گذشته عملکرد مناسبی داشته، به تازگی قراردادهایی بسته که انتظار می‌رود در سال آینده منجر به سودآوری بیشتر شود؛ بنابراین خرید سهام این شرکت می‌تواند سرمایه‌گذاری خوبی به حساب رود. همان‌طور که از این مثال ساده مشخص است، دانستن عوامل از این دست می‌تواند در مدیریت ریسک غیرسیستماتیک موثر باشد.

چگونه می‌توان ریسک سرمایه گذاری در بورس را کاهش داد؟

1- سرمایه گذاری در صندوق درآمد ثابت

راه‌های مختلفی برای کاهش ریسک سرمایه گذاری در بورس وجود دارد. استفاده از صندوق‌های سرمایه گذاری یکی از مطمئن‌ترین راه‌ها برای کاهش ریسک سرمایه گذاری و کسب بازدهی مطلوب در بورس است. برای افرادی که قصد سرمایه‌گذاری با کمترین درجه ریسک را دارند، صندوق درآمد ثابت گزینه ایده‌آلی به‌حساب می‌آید. صندوق‌های با درآمد ثابت مانند صندوق درآمد ثابت فارابی (صندوق هدیه فارابی)، با سرمایه‌گذاری کم‌ریسک در بانک و اوراق با درآمد ثابت، بازدهی مطمئنی را برای سرمایه‌گذاران محتاط یا کسانی که به‌دنبال دریافت سود ماهانه هستند، به ارمغان می‌آورند. به عبارتی می‌توان گفت صندوق درآمد ثابت مانند بانک‌ها سرمایه‌گذاری بدون ریسک را پیشنهاد می‌دهند؛ با این تفاوت که بازدهی آن‌ها عموماً از بازدهی سپرده‌گذاری در بانک بیشتر است. برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره صندوق‌های درآمد ثابت می‌توانید مقاله «صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت چیست؟» را مطالعه کنید.

2- سرمایه گذاری در صندوق سهامی

سرمایه گذاری در صندوق سهامی، گزینه‌ای با ریسک و به تبع آن، با امکان بازدهی بالاتر است و برای افرادی مناسب است که حاضرند با تحمل ریسک بیشتر، بازدهی بالاتری کسب کنند. سرمایه گذاری در صندوق سهامی فارابی (یکم اکسیر) برای این گروه از سرمایه‌گذاران گزینه مناسبی به حساب می‌آید. در نظر داشته باشید سرمایه گذاری در این صندوق‌ها با توجه به مدیریت حرفه‌ای آن‌ها ریسک سرمایه گذاری افراد را کاهش می‌دهد. سرمایه گذاری در صندوق سهامی به معنای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم روی سهام شرکت‌های بورسی است؛ بنابراین می‌توان چنین نتیجه گرفت که قیمت واحدهای این صندوق‌ها از نوسانات قیمت سهام و سود نقدی مجامع شرکت‌ها تأثیر می‌گیرد و به صورت کلی با ریسک و البته بازدهی بیشتر از صندوق درآمد ثابت همراه است. در مقاله «صندوق سهامی چیست؟» می‌توانید اطلاعات بیشتری در ارتباط با این نوع از صندوق‌ها دریافت کنید.

3- کسب دانش مالی 

سرمایه گذاری در صندوق سهامی و صندوق درآمد ثابت که در قسمت‌های قبل به آن اشاره شد، هر دو روش‌های غیرمستقیم سرمایه‌گذاری به حساب می‌روند. در مقابل این روش‌ها، سرمایه‌گذاری مستقیم قرار دارد.

نخستین قدم در سرمایه‌گذاری مستقیم، ثبت نام سجام و دریافت کد بورسی است. در این شیوه از سرمایه‌گذاری، پس از ثبت‌نام و افتتاح حساب در کارگزاری، کد بورسی برای شما صادر می‌شود و بعد از دریافت نام کاربری و رمز عبور ورود به سامانه معاملاتی، خودتان مسئولیت معاملات و مدیریت دارایی‌هایتان را عهده‌دار می‌شوید. در این صورت، لازم است ابتدا آموزش‌های لازم را دریافت کنید؛ چرا که آموزش و افزایش دانش در هر زمینه‌ای ریسک فعالیت در آن حوزه را کاهش می‌دهد. افرادی که آموزش‌های لازم برای سرمایه گذاری در بورس را دیده باشند یا با روش‌های تحلیلی بورس همچون تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال آشنا باشند، می‌توانند ریسک سرمایه گذاری خود را کاهش دهند. در صورتی‌که قصد داشته باشید دانش خود را در زمینه مسائل مرتبط با بازار سرمایه و دیگر بازارهای مالی افزایش دهید، می‌توانید در سایت «آموزین»، مرکز آموزش کارگزاری فارابی، از آموزین آنلاین بورس استفاده کنید. لازم به ذکر است، در مقاله «معرفی دوره‌های آموزشی آموزین» دوره‌های آموزشی این مرکز را به‌دقت معرفی کرده‌ایم.

برای ثبت نام در بورس و دریافت کد بورسی، می‌توانید از طریق کارگزاری فارابی در کوتاه‌ترین زمان، تمام مراحل دریافت کد بورسی و ثبت نام رایگان سجام را به‌صورت غیرحضوری انجام دهید.

4- حفظ تنوع در سبد دارایی‌ها

اهمیت حفظ تنوع در سرمایه‌گذاری به‌عنوان یکی از مهمترین روش‌ها برای کاهش ریسک سرمایه گذاری در بورس، بر کسی پوشیده نیست. به همین هدف نیز لازم است سرمایه‌گذاران نسبت به تشکیل سبدی متنوع از دارایی‌ها و سهام مختلف اقدام کنند. تشکیل سبد دارایی به معنی انتخاب مستعدترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری است که براساس شرایط می‌تواند شامل سهام، اوراق و انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری باشد. نکته مهمی که باید در تشکیل سبد سهام در نظر بگیرید، توجه به اصل انتخاب سهام از صنایع مختلف است؛ چرا که یکی از اشتباهات رایج بین سرمایه‌گذاران را می‌توان انتخاب تعداد زیادی سهام از یک صنعت است. علاوه بر این، فراموش نکنید تعداد سهامی که در سبد دارایی خود قرار می‌دهید، نباید به قدری زیاد باشد که مدیریت آن‌ها را سخت کند؛ بنابراین با در نظر داشتن اصل تنوع و البته نگه داشتن تعداد سهام در حدی که کنترل و مدیریت آن‌ها را دچار مشکل نکند، می‌توانید ریسک سرمایه گذاری خود را تا حد قابل توجهی کاهش دهید.