پول هوشمند (Smart Money) چیست؟ + نحوه شناسایی

سرمایه‌گذاران خرد معمولا در جستجوی این هستند که سرمایه‌گذاران بزرگ مانند شرکت‌های سبدگردان، بانک‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و… چه زمانی وارد یک دارایی مانند سهام می‌شوند؟ در واقع این موضوع که به آن پول هوشمند یا Smart Money گفته می‌شود همان چیزی است که اکثر سرمایه‌گذاران جریانات آن را دنبال می‌کنند.

پول هوشمند چیست؟

 پول هوشمند یا Smart Money به پولی گفته می‌شود که توسط افراد حرفه‌ای و آگاه بازار و با حجم معاملات بالا به یک سهم وارد یا از آن خارج می‌شود. در واقع می‌توان گفت سرمایه اصلی بازار یا در اختیار سرمایه‌گذاران حقیقی با حجم سرمایه بالا است یا تحت کنترل شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بانک‌ها، بانک‌های مرکزی، شرکت‌های تامین سرمایه، صندوق‌ سرمایه گذاری، سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و خبره بوده و این سرمایه با توجه به وضعیت اقتصاد کلان، تحلیل‌ بنیادی، تغییر قوانین فروش کالاها و… در دارایی‌های مختلف مانند سهام، انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سایر اوراق بهادار جا‌به‌جا می‌شوند. 

نکته‌ای که باید در رابطه با استراتژی پول هوشمند در نظر گرفت قابلیت چرخش آن در دارایی‌های مختلف است. به طور مثال زمانی که بازار سهام در شرایط رکود به سر می‌برد می‌بینیم که سهام برخی از شرکت‌ها رشد قابل توجهی دارند و هر روز با ورود پول همراه هستند. به کمک تکنیک های تابلوخوانی به راحتی می‌توان ورود یا خروج پول هوشمند را شناسایی کرد که در ادامه با این موضوع بیشتر آشنا می‌شوید.

تاریخچه پول هوشمند

واژه پول هوشمند برگرفته از سالیان دور بوده و از مسابقات شرط‌بندی وارد ادبیات بازارهای مالی شده است. اما، تحلیل پول هوشمند در بازارهای مالی و خصوصا بورس کاملا بر اساس تحلیل مولفه‌های تاثیرگذار مانند تحلیل بنیادی، وضعیت اقتصاد کلان، تغییرات مدیریتی و… صورت می‌گیرد. لازم به ذکر است که در تحلیل اسمارت مانی، بررسی اطلاعات تاریخی قیمت در بازه‌های زمانی مختلف تاثیرگذار است. با توجه به اینکه پول هوشمند قدرت تاثیرگذاری و جا‌‌به‌جایی بازارها را دارد، بنابراین نحوه شناسایی آن برای ما بسیار کاربردی است.

نحوه ورود و خروج پول هوشمند به بورس

در بورس ایران به سرمایه‌گذاران عادی و به اصطلاح خرد، حقیقی گفته می‌شود. بنابراین، رفتارهای سهامداران حقیقی در بورس ایران و اقبال آن‌ها به سهام شرکت‌ها بیشتر از سرمایه‌گذاران حقوقی که در حقیقت همان شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بانک‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و… مورد توجه است. بسیاری از سرمایه‌گذاران حقیقی بر این باور هستند که جریان پول هوشمند توسط کسانی که اطلاعات زیادی در رابطه با بازار یا سهام شرکت‌ها دارند در سهم‌های مختلف ورود و خروج می‌کند. اما، به صورت کلی بررسی مولفه‌های زیر می‌تواند شما را در رابطه با ورود و خروج پول هوشمند کمک کند:

حجم معاملات

زمانی که حجم معاملات یک سهم به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کند، می‌توان وضعیت آن را از نظر بنیادی یا تکنیکال بررسی کرد. از طرف دیگر، در چنین شرایطی امکان رخ دادن حجم مشکوک نیز محتمل است. برای درک بهتر شرایط حجم معاملات به تصاویر زیر توجه کنید:

همانطور که در تصویر فوق مشاهده می‌کنید میانگین حجم معاملات در ۱ ماه گذشته ۱/۷۳ میلیون برگه سهام بوده و در طی معاملات ۱ روز، حجم معاملات به بیش از ۲۳ میلیون برگه رسیده است. از طرف دیگر حجم مبنای این سهم ۲/۹ میلیون بوده و همانطور که اشاره شد در ۱ ماه گذشته میانگین حجم معاملات تنها ۱/۷۳ میلیون بوده است. در چنین شرایطی، وقتی حجم معاملات در طی یک روز به شکل قابل توجهی افزایش می‌یابد، توصیه می‌شود که وضعیت نماد را از نظر تکنیکال بررسی کنید:

مشاهده می‌کنید که حجم مشکوک معاملاتی در این نماد حوالی محدوده‌های حمایتی رخ داده و از طرفی وجود واگرایی در اندیکاتور RSI می‌تواند نشانه‌ای از ورود پول هوشمند به سهم باشد. 

نسبت قدرت خریدار نسبت به فروشنده

از دیگر عوامل مهم در شناسایی ورود و خروج پول هوشمند به یک سهم، بررسی قدرت خریدار نسبت به فروشنده است. برای محاسبه نسبت قدرت خریدار به فروشنده باید ابتدا وارد صفحه معاملات نماد شوید:

ابتدا حجم خرید معاملات حقیقی را بر تعداد خریداران حقیقی تقسیم کنید:

تعداد خریدار حقیقی/حجم خرید حقیقی

۲۶٬۵۰۹٬۰۰۰/۱۶۵=۱۶۰٬۶۶۰

عدد به دست آمده نشان‌دهنده این موضوع است که هر خریدار حقیقی به طور میانگین تعداد ۱۶۰٬۶۶۰ برگه سهم خریداری کرده است. برای محاسبه میانگین تعداد سهام فروش رفته توسط حقیقی‌ها باید مطابق فرمول زیر عمل کنید:

تعداد فروشنده حقیقی/حجم فروش حقیقی

۱۱٬۵۰۹٬۰۰۰/۲۲۳=۵۱٬۶۰۹

عدد حاصل‌شده نشان‌گر تعداد برگه سهامی است که هر کد حقیقی به طور میانگین به فروش رسانده است. در نهایت، برای به دست آوردن نسبت قدرت خریدار به فروشنده باید مطابق فرمول زیر عمل کنید: 

۱۶۰٬۶۶۰/۵۱٬۶۰۹=۳/۱۱

همانطور که مشاهده می‌کنید نسبت قدرت خریدار به فروشنده عدد ۳/۱۱ است که این عدد اگر بالای ۲ باشد معمولا نشان‌دهنده ورود پول هوشمند به سهام یک شرکت است. در صورتی که این عدد منفی باشد بیان‌گر خروج پول هوشمند بوده و بر این اساس می‌توانید نسبت به سرمایه‌گذاری خود تصمیم‌گیری کنید.

تحرکات سهامداران عمده

با وجود اینکه رفتار سرمایه‌گذاران حقیقی از اهمیت بالایی در جریان پول هوشمند برخوردار است. اما، خرید و فروش‌های سهامداران عمده در یک شرکت یا همان حقوقی‌های بازار می‌تواند نشانه‌ای از ورود یا خروج پول هوشمند باشید. یکی از راه‌های شناسایی تحرکات سهامداران بزرگ و عمده رجوع به قسمت سهامداران شرکت است:

با ورود به صفحه سهامداران می‌توانید تحرکات آن‌ها را رصد کنید:

همانطور که مشاهده می‌کنید در نماد فوق، یک کد PRX (سبد اختصاصی) حدود ۱/۵ میلیون سهم به سبد سهام خود اضافه کرده است. همچنین، شما می‌توانید با رجوع به قسمت «سهامداران فعال هر نماد» در سایت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc) فعالیت سهامداران و سرمایه‌گذاران بزرگ در شرکت‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سایر اوراق بهادار را مشاهده کنید:

با ورود به صفحه اول سایت tsetmc به قسمت نمایش فهرست مراجعه کنید. سپس، مطابق تصویر زیر «سهامداران فعال هر نماد» را انتخاب کنید:

با انتخاب گزینه مشخص‌شده، می‌توانید تحرکات سرمایه‌گذاران و سهامداران بزرگ را مشاهده کنید:

خرید و فروش‌های کدهای PRX، شخص حقیقی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌تواند برای رصد جریان پول هوشمند موثر باشد. البته، توصیه می‌شود که با استفاده از تحلیل تکنیکال، خرید و فروش‌های سهامداران تاثیرگذار را بررسی کنید. به طور مثال در سهام شرکت بیمه زندگی خاورمیانه مشاهده می‌کنید که یک سبد PRX به صورت مداوم خریدار بوده است. برای بررسی بهتر می‌توان نمودار قیمت سهام این شرکت را نیز تحلیل کرد:

با وجود اینکه خریدهای سبد PRX در محدوده نزدیک به حمایت سهم انجام شده است، اما این خرید‌ها در قیمت‌هایی نزدیک به یکدیگر انجام شده و می‌تواند به معنای حمایت سهامدار آگاه از قیمت سهام در روزهای منفی باشد.

پیشنهاد مطالعه: «چگونه تحرکات سهامداران حقیقی و حقوقی را تحلیل کنیم؟»

اخبار اثرگذار

برخی از خبرها برای یک شرکت مانند مجوز افزایش نرخ فروش، افزایش سرمایه، تغییرات نرخ ارز، واگذاری سهام و… روی قیمت سهام و ورود یا خروج پول هوشمند به سهم می‌تواند تاثیرگذار باشد.

فیلتر ورود پول هوشمند 

یکی از ساده‌ترین و سریع‌ترین راه‌های تشخیص ورود پول هوشمند استفاده از فیلتر ورود پول هوشمند با استفاده از سایت tsetmc است. برای این منظور تنها کافی است تا کد زیر را در قسمت فیلترنویسی دیده‌بان سایت tsetmc اضافه کنید:

(tvol)>1.25*[is5]&&((ct).Buy_I_Volume/(ct).Buy_CountI)>=((ct).Sell_I_Volume/(ct).Sell_CountI)&&(pl)>=(pc)&&(plp)>0

با ورود به قسمت دیده‌بان سایت tsetmc مطابق با تصویر زیر گزینه ساخت فیلتر را انتخاب کنید:

سپس، طبق تصویر زیر گزینه فیلتر جدید را انتخاب کنید:

در مرحله پایانی، مطابق تصویر زیر کد فیلتر ورود پول هوشمند را در قسمت مشخص شده وارد کنید:

در نهایت، پس از اعتبارسنجی فیلتر می‌توانید فیلتر را ثبت کرده و نمادهایی که ورود پول هوشمند داشته‌اند را مشاهده کنید:

همانطور که مشاهده کردید با استفاده از فیلتر ورود پول هوشمند می‌توانید در طول یک جلسه معاملاتی بازار، نمادهایی که ورود پول هوشمند داشته‌اند را شناسایی کنید.

پول هوشمند با اسمارت مانی تفاوت دارد؟

با وجود اینکه پول هوشمند و اسمارت مانی معنای مشابهی دارند، اما روش‌های شناسایی پول هوشمند در بورس ایران عمدتا بر اساس تکنیک های تابلوخوانی است. در صورتی که مبحث اسمارت مانی کاملا با تمرکز بر تحلیل تکنیکال و سبک پرایس اکشن استوار است.

جمع بندی

پول هوشمند راه حل مناسبی برای سرمایه‌گذران خرد است تا بتوانند تحرکات سرمایه‌گذران بزرگ مانند شرکت‌های سرمایه‌گذاری، سبدگردان، بانک و صندوق‌های سرمایه‌گذاری را دنبال کنند و شانس موفقیت خود در بازارهای مالی را افزایش دهند. از سوی دیگر، آموزش تحلیل تکنیکال نیز می‌تواند در کنار روش‌های شناسایی پول هوشمند، به سرمایه‌گذران و معامله‌گران در رابطه با نقاط ورود و خروج از یک دارایی کمک کنید.