بهترین سرمایه گذاری در ایران در سال 1403 چیست؟

سرمایه گذاری راه خلق ثروت و افزایش رفاه در طول عمر است. در هر کشوری ابزارها یا کلاس های دارایی مختلفی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد و متناسب با میزان درآمد و پس‌انداز می‌توان در دارایی‌های مختلفی سرمایه‌گذاری کرد. اما، در ایران کدام سرمایه گذاری بازدهی بیشتری دارد؟

سرمایه گذاری در ایران

اقتصاد ایران سال‌هاست که از تورم بالا و رشد پایین اقتصادی رنج می‌برد. شاخص‌ های اقتصاد کلان در ایران شباهتی به اقتصاد کشورهای توسعه‌یافته ندارد و بروز انواع ریسک‌های سیستماتیک باعث شده تا محیط اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر شرایط پر‌نوسانی را تجربه کند. بنابراین، ارزش پول ملی همواره تحت تاثیر تورم در حال کاهش بوده و با استفاده از معیاری چون ارزش زمانی پول یا بررسی قیمت یک کالا در حال حاضر و سال‌های گذشته، می‌توان به کاهش ارزش پول پی برد.

یکی از معایب کاهش ارزش پول ناشی از تورم در بلندمدت، کاهش قدرت خرید جامعه است. در حقیقت، مردم باید برای حفظ قدرت خرید خود و پوشش هزینه‌های آتی اقدام به سرمایه گذاری یا پس انداز کنند. در چنین شرایطی پس انداز در حساب بانکی گزینه مناسبی محسوب نمی‌شود، زیرا طی سال‌های گذشته نرخ بهره حقیقی در ایران منفی بوده و این به معنی آن است که تورم از نرخ بهره بالاتر است. در نتیجه، با پس‌انداز پول در بلند‌مدت نه تنها امکان حفظ ارزش سرمایه در برابر تورم امکان‌پذیر نیست، بلکه در برابر تورم بازدهی منفی برای سپرده‌گذار به همراه دارد. 

برای حفظ ارزش سرمایه و افزایش قدرت خرید در برابر تورم باید به‌جای پس انداز پول، اقدام به سرمایه‌گذاری کرد. معمولا سرمایه‌ گذاری در ایران در دارایی‌های زیر انجام می‌شود:

• اوراق با درآمد ثابت
• انواع ارز
• طلا
• سهام
• مسکن

سرمایه گذاری کم ریسک

سرمایه گذاری کم ریسک یا سرمایه گذاری با ریسک کم معمولا به دارایی‌های مثل سپرده بانکی و اوراق با درآمد ثابت گفته می‌شود. در حقیقت، افرادی که تحمل ریسک پایینی دارند و ترجیح می‌دهند بدون دغدغه سود دریافت کنند به این نوع سرمایه‌گذاری علاقه‌مند هستند. اما، سرمایه‌ گذاری کم ریسک یا سرمایه گذاری بدون ریسک در اقتصادی که طی ۵ سال اخیر به طور میانگین سالانه ۴۰ درصد نرخ تورم داشته است، می‌تواند در بلندمدت مناسب باشد؟ بهتر است نگاهی به نرخ بهره حقیقی از سال ۱۳۹۵ تا پایان شهریور ۱۴۰۳ داشته باشیم:

همانطور که مشاهده می‌کنید تنها در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ نرخ بهره حقیقی مثبت بوده و از سال ۱۳۹۷ تا پایان شهریور ۱۳۰۳ نرخ بهره حقیقی منفی بوده است. بنابراین، سرمایه‌گذاری در اوراق درآمد ثابت مانند اخزا بهتر است در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت یا میان‌مدت انجام شود. 

با توجه به اینکه سرمایه گذاری در اوراق درآمد ثابت نیازمند دانش تخصصی بوده و بازدهی این اوراق می‌تواند متفاوت باشد، بنابراین بهترین راه کسب سود از این اوراق سرمایه گذاری در صندوق درآمد ثابت است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت توسط افراد متخصص و با تجربه در حوزه مالی و اقتصاد مدیریت می‌شود و معمولا بازدهی بالاتر از اوراق درآمد ثابت و سپرده بانکی دارند.

سرمایه گذاری در ارز

طی چند دهه اخیر افزایش قیمت ارز بیشترین تاثیر را بر ارزش سایر دارایی و به طور کلی نرخ تورم داشته است. با توجه به نقدشوندگی بالا و همچنین تقاضای بالا جهت خرید برخی از ارزهای خارجی مانند دلار آمریکا، یورو و پوند انگلیس باعث شده تا یکی از سنتی‌ترین گزینه‌های سرمایه گذاری در ایران انواع ارزهای خارجی باشد.

در نمودار فوق روند بازدهی دلار از سال ۱۳۹۵ تا نیمه سال ۱۴۰۳ را مشاهده می‌کنید. در سال‌های ۱۳۹۷ ،۱۳۹۶، ۱۳۹۹ و ۱۴۰۱ بازدهی سالانه دلار نسبت به تورم به شکل قابل توجهی بالاتر بوده است. در سال‌های مذکور شاهد جهش ارزی در اقتصاد ایران بوده‌ایم و با وقوع جهش‌های ارزی به دلیل ناسازگاری زمانی و سایر عوامل اقتصادی و سیاسی، انواع کالاها و خدمات و به طور کلی تورم افزایش قابل توجهی داشته است. اما، در برخی از سال‌ها شاهد بازدهی نرخ سالانه تورم نسبت به دلار هستیم و اگر به مقایسه نرخ بهره بدون ریسک و تورم بازگردیم، بازدهی بالاتر تورم نسبت به دلار و نرخ بهره بدون ریسک مشخص است. حال این سوال پیش می‌آید در شرایط رکود تورمی در چه دارایی یا دارایی‌هایی بهتر است سرمایه‌گذاری شود؟ 

سرمایه گذاری در طلا

طلا در بین سرمایه‌گذاران به یک دارایی ضد‌تورمی مشهور بوده و سرمایه گذاری در طلا از سال‌های دور در بین مردم همواره یک راه حل جهت حفظ ارزش دارایی‌هایشان محسوب می‌شود. قیمت طلا در ایران مستقیما با قیمت دلار و نوسانات اونس جهانی طلا رابطه دارد و بر اساس این دو معیار قیمت‌گذاری می‌شود. در حقیقت، عرضه و تقاضا در طلا با نوسانات دلار ارتباط معناداری داشته و در دوره‌هایی که دلار قیمت نسبتا ثابتی دارد نیز قیمت طلا تحت تاثیر نوسانات اونس جهانی طلا است. در نمودار زیر می‌توانید روند بازدهی سالانه طلا در مقایسه با دلار از سال ۱۳۹۵ تا پایان شهریور ۱۴۰۳ مشاهده کنید: 

همانطور که مشاهده می‌کنید در تمامی سال‌هایی که مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند، طلا بازدهی بالاتری نسبت به دلار داشته و حتی در شرایط رکود تورمی نیز موفق به حفظ ارزش سرمایه در برابر تورم شده است. همانطور که پیش‌تر اشاره شد نوسانات اونس جهانی طلا بر قیمت طلا در ایران اثر دارد و با توجه به افزایش تقاضای جهانی سرمایه‌گذاری در طلا به دلیل پوشش ریسک‌ سیستماتیک  توسط قدرت‌های بزرگ اقتصادی، اونس جهانی طلا روند افزایشی داشته است.

از سوی دیگر طلا نقدشوندگی بالایی دارد و قدرت خرید طلا با استفاده از ابزارهایی مانند صندوق کالایی طلا و گواهی سپرده طلا برای بخش قابل توجهی از افراد جامعه وجود دارد. در حقیقت، با استفاده از ابزارهای مذکور به راحتی امکان خرید طلا در بورس فراهم است.

سرمایه گذاری در ملک

سرمایه گذاری در ملک از دیگر سرمایه‌گذاری‌های محبوب در ایران است. بازار مسکن و به طور کلی بازار املاک و مستغلات دارای دوره‌های رونق و رکود است. سرمایه‌گذاری در این بازار نیازمند سرمایه‌های کلان و چند میلیاردی است و نقدشوندگی در آن طی دوره‌های رکود بسیار پایین است. در نمودار زیر می‌توانید بازدهی سالانه مسکن در مقایسه با دلار طی سال‌های ۱۳۹۶ تا نیمه اول ۱۴۰۳ مشاهده کنید:

همانطور که ملاحظه می‌کنید بازدهی بازار مسکن بر اساس متوسط قیمت شهر تهران، با بازدهی دلار ارتباط کاملا مستقیمی داشته و سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ بازار مسکن در رونق به سر برده است. در حقیقت، جهش‌های ارزی که در سال‌های ۱۳۹۷، ۱۳۹۹ و ۱۴۰۱ رخ داده منجر به افزایش شدید قیمت مسکن در سال‌های مذکور شده است. با این وجود، سال‌های ۱۴۰۰، ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ که آثار رکود تورمی بر اقتصاد ایران مشهود است، بازار مسکن نیز بسیار کم‌ رونق بوده و تقاضا در چنین دوره‌های برای سرمایه‌گذاری در ابزارهایی مانند صندوق چند کالایی بیشتر بوده است.

پیشنهاد مطالعه: «بهترین سرمایه گذاری در اقتصاد تورمی»

سرمایه گذاری در بورس

بورس یکی از بهترین سرمایه‌گذاری‌ها در طول دهه‌های گذشته بوده و در اواخر دهه ۱۳۹۰ بازده بسیار مطلوبی داشته است. با وجود بازدهی مناسب بورس، سرمایه گذاری در بورس امری بسیار تخصصی است و صندوق سهامی گزینه مطلوب‌تری برای سرمایه گذاری در بورس است. به طور کلی بازار سهام مانند بازار مسکن دوره‌های رونق و رکود دارد. متغیرهای اقتصاد کلان مانند نرخ بهره و نرخ تورم اثر مستقیمی بر بازدهی بورس دارند و نرخ بهره بالا و نرخ تورم بالا که شرایط رکود تورمی را به اقتصاد تحمیل می‌کنند، باعث کاهش تقاضا در بازار سهام می‌شوند. از سوی دیگر، رشد اقتصادی یا به عبارتی رشد GDP حقیقی می‌تواند موجب افزایش سرمایه گذاری در بورس شود. نمودار زیر وضعیت بورس را در مقایسه با دلار طی سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۶ نشان می‌دهد:

همانطور که اشاره شد نرخ بهره بالا و تورم بالا تقاضا جهت سرمایه گذاری در بورس را کاهش می‌دهد. اثر رکود تورمی در دهه ۱۴۰۰ بر بورس کاملا مشهود است. از سوی دیگر، سیاست پولی متناسب با شرایط اقتصادی در اواخر دهه ۱۳۹۰ موجب رونق تاریخی بورس شد. حالا که با سرمایه‌گذاری‌های مرسوم در ایران آشنا شدید، بهتر است نگاهی به بهترین سرمایه گذاری در ایران داشته باشیم.

بهترین سرمایه گذاری در ایران

شرایط اقتصاد کلان بر اینکه کدام دارایی به عنوان بهترین سرمایه گذاری در ایران لقب بگیرد بسیار تاثیرگذار بوده و دوره‌های رکود و رونق اقتصادی در بازدهی دارایی‌ها اثر مستقیمی داشته است. به طور کلی، از ۱۳۹۷ تا امروز اقتصاد ایران درگیر تورم‌های بالا، رشد اقتصاد منفی یا بسیار کم و نرخ‌های بهره بالا بوده است. یکی از مهم‌ترین دلایل مشکلات مذکور تحریم نفتی ایران و کاهش درآمدهای نفتی بوده و همین مساله منجر به اعمال سیاست‌ مالی انقباضی و همچنین سیاست پولی انقباضی در ۳ سال اخیر شده است. در نمودار زیر می‌توانید میانگین بازدهی سالانه انواع دارایی‌ها از سال ۱۳۹۵ تا نیمه سال ۱۴۰۳ را در مقایسه با تورم و نرخ بهره بدون ریسک مشاهده کنید:

از سال ۱۳۹۵ تا پایان شهریورماه ۱۴۰۳ دارایی‌هایی مانند دلار، مسکن، بورس و طلا به طور میانگین بیش از تورم بازدهی داشته‌اند. در این بین طلا و بورس بازدهی قابل توجهی نسبت به سایر دارایی‌ها داشته‌اند. بهترین سرمایه‌گذاری در ایران و هر کشوری بهتر است بر اساس منافع کوتاه‌مدت و بلندمدت طبقه‌بندی شود. در کوتاه‌مدت سرمایه گذاری در صندوق درآمد ثابت که شامل اوراق بدون ریسک و گواهی سپرده بانکی است می‌تواند گزینه مناسبی باشد. در بلندمدت سرمایه‌گذاری در ترکیبی انواع دارایی‌ها مانند صندوق سهامی، صندوق طلا، صندوق املاک و مستغلات، صندوق بخشی و … می‌تواند علاوه بر پوشش ریسک تورم، بازده سرمایه‌گذاری را افزایش دهد. برای کسب مشاوره تخصصی در رابطه با سرمایه گذاری در بورس توصیه می‌شود با کارشناسان خبره گروه مالی فارابی در ارتباط باشید.